Humanities and Social Sciences

Studia Socjologiczne

Description

STUDIA SOCJOLOGICZNE is a Polish sociological quarterly, published since 1961. Its publishers are the Polish Academy of Sciences (represented by the Institute of Philosophy and Sociology and the Committee on Sociology), as well as the Faculty of Philosophy and Sociology, University of Warsaw (from 2013).

STUDIA SOCJOLOGICZNE welcomes articles in Polish and English from all sociological fields and neighbouring disciplines (as long as the authors apply a broadly defined sociological approach). Preference is given to texts that contribute to the advancement of social theory and are empirically grounded and innovative in their conceptual and methodological outlook. More at www.studiasocjologiczne.pl .

Articles published in STUDIA SOCJOLOGICZNE are indexed in Scopus, EBSCO, CEEOL, CEJSH, Social Science Citation Index, Social Scisearch, Proquest, Index Copernicus. Full texts are available online for EBSCO subscribers (SocINDEX with Full Text), as well as in open access through the Polish Academy of Sciences online journal reading room: http://journals.pan.pl/dlibra and (since 2016) at www.studiasocjologiczne.pl ("Archives").

ISSN

ISSN 0039-3371, e-ISSN 2545-2770

Publishers

Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Komitet Socjologii PAN, Wydział Socjologii UW

Editors

Editor in Chief

Jacek Wasilewski (Institute of Political Studies, Polish Academy of Sciences) e-mail: jwasilew@swps.edu.pl

Managing Editor

Barbara Gruszka (Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences) e-mail: bgruszka@ifispan.waw.pl

Associate Editors

Wojciech Adamek (Jagiellonian University) – Classical Sociological Theory; Book-reviews; Letters and Polemics

Marta Bucholc (University of Warsaw, Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn) – Humanistic Sociology

Henryk Domański (Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences) – Social Structure and Mobility

Anna Horolets (University of Warsaw) – Social Anthropology

Piotr Jabkowski (Adam Mickiewicz University in Poznan) – Statistical Editor; Quantitative Research Methods; Quality of Life Studies

Katarzyna Kajdanek (University of Wroclaw) – Urban Sociology; Community Studies

Łukasz Krzyżowski (University of Science and Technology – AGH Krakow, Humboldt University)– Demography and Migration Studies; Qualitative Research Methods

Magdalena Nowicka (Humboldt-Universität zu Berlin) – Ethnicity; Collective Identity; Sociological Theory

Marta Olcoń-Kubicka (Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences) – Economic Sociology

Krzysztof Pietrowicz (Nicolaus Copernicus University) – Contemporary Sociological Theory; Science and Technology Studies

Mikołaj Stanek (Universidad de Salamanca) – Sociology of Religion, Demographic Analysis

Tomasz Szlendak (Nicolaus Copernicus University) – Sociology of Culture; Sociology of Family

Journal Office Address

00-330 WARSZAWA, Nowy Świat 72, room 235

phone: (+48-22) 657-28-61, fax: (22) 826-78-23

e-mail: redakcja@studiasocjologiczne.pl

Volumes
Instructions for authors

Select number

Content

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2

1 Pożegnanie Jacka Wasilewskiego

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 5-6

Download PDF Download RIS Download Bibtex

2 Czyje jest ciało? O sprawowaniu kontroli społecznej nad ciałem

Ewa Banaszak , Dominika Byczkowska-Owczarek

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 7-33 | DOI: 10.24425/sts.2025.154895

Keywords: ciało kontrola społeczna pandemia aborcja piękno

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Celem tekstu jest omówienie sprawowania kontroli społecznej nad ciałem. Autorki przedstawiają inspiracje płynące z koncepcji teoretyków, takich jak Michel Foucault, Pierre Bourdieu, Anselm Strauss, Jean-Claude Kaufmann, Marcel Mauss, Norbert Elias, dorobku polskich socjologów i socjolożek, a także przedstawicielek nurtu feministycznego. Autorki doprecyzowują termin „społeczna kontrola nad ciałem” oraz definiują ciało jako cielesne aspekty ludzkiej podmiotowości. Rezultatem zamieszczonych w artykule analiz jest charakterystyka sprawowania kontroli społecznej nad ciałem jako zjawiska: (1) wielopoziomowego, (2) o charakterze procesualnym, (3) zakorzenionego w kulturze i przez nią się przejawiającego, (4) przybierającego różne formy i realizowanego przy różnym stosunku osób mu podlegających, (5) o szczególnym znaczeniu poziomów mikro- i intrapsychicznego, (6) w znacznej mierze nieurefleksyjnionego i nierefleksyjnie stosowanego, (7) głęboko oddziaływującego na jednostki, włączając w to wpływ na fizjologię ich ciał. Każdy z punktów jest ilustrowany zjawiskami i procesami, które można obserwować w ostatnich latach w polskiej przestrzeni publicznej.

Go to article

Authors and Affiliations

Ewa Banaszak

Dominika Byczkowska-Owczarek

Uniwersytet Wrocławski
Uniwersytet Łódzki

3 Rama niesprawiedliwości epistemicznej w badaniach socjologicznych nad religią

Dorota Hall

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 35-61 | DOI: 10.24425/sts.2025.154896

Keywords: socjologia religii Kościół rzymskokatolicki niesprawiedliwość epistemiczna strukturalna ignorancja

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł przedstawia możliwości zastosowania ramy niesprawiedliwości epistemicznej w badaniach socjologicznych nad religią. Przybliża on koncepcję niesprawiedliwości epistemicznej w wersji przedstawionej przez Fricker (2007) oraz późniejsze rozwinięcia tej koncepcji, inspirowane zwłaszcza studiami nad płcią i krytycznymi studiami nad rasą. Artykuł pokazuje również, w jaki sposób do tej pory uwzględniano kwestię niesprawiedliwości epistemicznej w refleksji akademickiej nad religią. Mówi o tym, dlaczego wykorzystanie ramy niesprawiedliwości epistemicznej jest szczególnie obiecujące dla badań socjologicznych nad religią, sugeruje tematy badawcze, które mogłyby stanowić punkt wyjścia do zarysowania „geografii epistemicznej” religii w Polsce, i wyszczególnia możliwe pytania badawcze.

Go to article

Authors and Affiliations

Dorota Hall

Instytut Filozofii i Socjologii PAN

4 Powierzchnia i głębia wywiadu. Dyskursowa organizacja opowieści o trudnej biografii

Jerzy Stachowiak

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 63-88 | DOI: 10.24425/sts.2025.154897

Keywords: badania biograficzne psychologia dyskursowa terapia wywiad narracyjny analiza dyskursu

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł przedstawia przeprowadzoną w duchu psychologii dyskursowej analizę fragmentu wywiadu biograficznego, którego tematem jest trudna przeszłość narratorki będącej w procesie terapii. Celem pracy jest rekonstrukcja dyskursowej organizacji wywiadu. Omówione zostają dwa tryby opowiadania, określone w artykule jako „bycie doświadczoną przez życie" oraz „bycie kompetentną biograficznie". Oparcie opowieści na tych trybach pozwala tak ją opracować, aby dawała się zaprezentować, a następnie odebrać jako narracja o trudnej biografii. Artykuł broni tezy, że rozpatrywany materiał jest przykładem wywiadu, w którym można odnaleźć bogactwo pracy retorycznej i środków rozgrywania opowieści jako opowieści o trudnej biografii. Środki te wywodzą się z dyskursu potocznego, są dostępne w społecznym obiegu, a przy tym znajdują systematyczne i złożone zastosowanie. Stąd próba badania biografii narratorki na podstawie takiego wywiadu nie może od obecności tych środków abstrahować. Z kolei wzięcie ich pod uwagę nakazywałoby zachować rezerwę wobec traktowania wypowiedzi (powierzchni) jako miejsca ekspresji doświadczenia biograficznego (głębi).

Go to article

Authors and Affiliations

Jerzy Stachowiak

Uniwersytet Łódzki

5 Status polskiej socjologii czasu wolnego. Refleksja na tle dylematów i wyzwań subdyscypliny

Dorota Mroczkowska

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 89-116 | DOI: 10.24425/sts.2025.154898

Keywords: globalizacja refleksyjność socjologia czasu wolnego doświadczanie czasu wolnego kryzys subdyscypliny

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Tekst odnosi się do analizy i refleksji nad obecnym stanem polskiej socjologii czasu wolnego. Jest też jedną z nielicznych na polskim gruncie prób dociekań powodów znikania polskiej socjologii czasu wolnego z przestrzeni socjologicznych doświadczeń: od lat mamy do czynienia raczej z podejmowaniem wątków, tematów czy problemów czasu wolnego w ramach różnych subdyscyplin niż z socjologią czasu wolnego jako taką. Kontekstem rozważań dla lokalnych dylematów są przeobrażania zachodnioeuropejskiej socjologii czasu wolnego. Zakończenie tekstu jest próbą nakreślenia takiej perspektywy analiz problematyki, która uwzględniając subiektywność doświadczeniową czasu wolnego, pozwala widzieć różnorodność form, stylów i sposobów doświadczania oraz uwikłanie w zmienny kontekst społeczny.

Go to article

Authors and Affiliations

Dorota Mroczkowska

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

6 Wartościując potencjał. Ocena i kontrola przyszłej wartości dzieł sztuki współczesnej

Feliks Tuszko

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 117-144 | DOI: 10.24425/sts.2025.154899

Keywords: wartościowanie rynek sztuki socjologia pragmatyczna assetyzacja Boltanski

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W literaturze poświęconej wartościowaniu sztuki dominuje przekonanie, że dzieła sztuki są oceniane głównie przez pryzmat ich historii ich obecna wartość wynika z wcześniejszych ocen, interpretacji oraz pozycji twórcy w polu artystycznym. Powstaje zatem pytanie: jak przebiega proces wartościowania dzieł bez wyraźnej przeszłości dzieł nowych, często jeszcze nieukończonych, stworzonych przez młode i względnie nieznane osoby artystyczne? Wykorzystując perspektywę socjologii pragmatycznej, argumentuję, że takie dzieła są wartościowane przede wszystkim przez pryzmat ich potencjału - tego, czym mogą się stać w przyszłości. Na podstawie szeroko zakrojonych badań nad wartościowaniem sztuki, przeprowadzonych w Polsce i Stanach Zjednoczonych, pokazuję, jak niepewność z natury rzeczy wpisana w wartościowanie nieznanej przyszłości - jest zmniejszana przez praktyki i urządzenia (1) kształtujące i uspójniające oczekiwania wobec przyszłości oraz (2) wiążące przyszłość z teraźniejszością.

Go to article

Authors and Affiliations

Feliks Tuszko

Uniwersytet Warszawski

7 Metropolisation through institutional action: an analysis of seven metropolitan areas in Central Europe

Krzysztof Bierwiaczonek

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 145-168 | DOI: 10.24425/sts.2025.154900

Keywords: metropolisation soft dialogue space hard dialogue space metropolitan collaboration governance

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This article addresses the institutional dimension of metropolisation processes in Central Europe. It draws on qualitative research conducted as a part of the Strengthening Metropolitan Cooperation and Governance in Central Europe (MECOG-CE) project. Initiated in 2023 and running to 2026, the MECOG-CE project covers seven metropolitan areas. Based on the concept of hard and soft dialogue spaces, the article seeks to identify the main domains of activity undertaken by institutions in metropolitan areas and elucidate the similarities and differences in their approaches to these activities. Empirical data underline the primacy of three spheres of activity undertaken by metropolitan institutions: regional development, spatial planning, and transport. The study also discusses the prevailing model of urbanisation and metropolitan development, which assumes a triad based on forces of globalisation-innovation-competition, concluding instead that metropolisation in contemporary Central Europe is driven more by metropolitan institutions, collaboration, and principles of inclusive participation and sustainable development.

Go to article

Authors and Affiliations

Krzysztof Bierwiaczonek

Uniwersytet Śląski w Katowicach

8 „Psi ludzie”. Jak obecność psa w życiu singli wpływa na budowanie ich więzi z innymi?

Magdalena Żadkowska , Magdalena Anita Gajewska , Hanna Zdrojewska , Mateusz Groen

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 169-190 | DOI: 10.24425/sts.2025.154901

Keywords: rodziny międzygatunkowe zwierzęta towarzyszące gospodarstwa jednoosobowe psi ludzie dog-oriented self

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Z danych GUS dotyczących ostatniego spisu powszechnego ludności w Polsce wynika, że ponad 2,3 miliona osób określa się jako osoby żyjące w gospodarstwach jednoosobowych. Dane dotyczące współzamieszkiwania ludzi i psów w Polsce pokazują, że w co drugim domu mieszka pies. Swoją obecnością psy wpływają na jakość życia ludzi, ich kondycję fizyczną i psychiczną; wchodzimy z nimi w interakcje, tworzymy stałe relacje i codzienne rytuały. Zgodnie z koncepcją Clintona R. Sandersa „psi ludzie" włączają psa w obraz własnej, poszerzonej tożsamości dog-oriented self. Wpływ psów na konstruowanie nie tylko międzygatunkowych, ale i ludzko-ludzkich relacji zyskuje na znaczeniu. W niniejszym artykule na podstawie pogłębionych wywiadów przeprowadzonych wśród 19 osób (singli i singielek), którzy dzielą swoje życie z psem (lub dwoma) przyglądamy się dynamice konstruowania więzi międzygatunkowej i identyfikujemy jej wpływ na oczekiwania wobec przyszłych relacji intymnych i pozostałych relacji międzyludzkich.

Go to article

Authors and Affiliations

Magdalena Żadkowska

e-mail:

ORCID:

Magdalena Anita Gajewska

Hanna Zdrojewska

Mateusz Groen

Uniwersytet Gdański

9 Seed Saving and Seed Sharing: Occupying a Liminal Legal Space

Louisa Ashley , Diana María Rodríguez Herrera , Agata Hummel

Studia Socjologiczne | 2025 | No 2 | 191-216 | DOI: 10.24425/sts.2025.154902

Keywords: Corporate Seed Regime seed sovereignty legal liminality resistance tactics

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This article explores seed-saving and sharing as acts of resistance within a legally liminal space, challenging an exclusionary legal framework shaped by anthropocentric and capitalocenic perspectives. The Corporate Seed Regime has displaced long-standing local seed systems, prioritizing individual ownership over commons, peasant rights, and indigenous ontologies. Drawing on Victor Turner's concept of liminality, we examine this space as one of critique, and with potential of reform and new sociopolitical system. Through desk research and fieldwork in the UK and Colombia, we compare resistance tactics of local seed organizations. Our findings highlight a growing global movement, led by the Global South, that promotes alternative seed discourses and everyday sharing practices, now influencing the Global North. This movement underscores the polarization between informal, community-driven seed exchange and formalized legal systems, illustrating ongoing struggles for seed sovereignty and posthuman legal recognition.

Go to article

Authors and Affiliations

Louisa Ashley

Diana María Rodríguez Herrera

Agata Hummel

Leeds Beckett University
University of Pereira
Uniwersytet Warszawski

Instructions for authors

Studia Socjologiczne ISSN 0039-3371, e-ISSN 2545-2770 is a Polish sociological quarterly journal, published uninterruptedly since 1961. Its publishers are the Polish Academy of Sciences (represented by the Institute of Philosophy and Sociology and the Committee on Sociology), as well as the Faculty of Philosophy and Sociology, University of Warsaw (from 2013).

Studia Socjologiczne welcomes articles from all sociological sub-disciplines, and neighbouring disciplines, as long as the authors apply a broadly defined sociological approach. Preference is given to texts that contribute to the advancement of social theory and are empirically grounded and innovative in their conceptual and methodological outlook. Our journal is open to scholarly debates and polemics. We also encourage authors to send us reviews of recently published books. Since 2012, contributions in English are also considered for publication in the journal.

A double-blind peer review procedure is applied to each submitted manuscript considered for publication. In order to acknowledge the reviewers’ contribution, the full list of our reviewers is included on the back of the cover page in each issue of the journal. The details of the submission and review procedure are described in the “For Authors” tab.

A full text version of Studia Socjologiczne is available online for EBSCO subscribers (SocINDEX with Full Text), as well as through the Polish Academy of Sciences online journal reading room: http://journals.pan.pl/dlibra and (since 2016) at www.studiasocjologiczne.pl ("Archives").