Humanities and Social Sciences

Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej

Content

Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej | 2021 | tom 38

Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The peninsula projecting into Lake Bnińskie (and called Szyja by archaeologists) was the site of a long-standing settlement three times. At the turn of the Bronze Age and the early Iron Age, people of the Lusatian culture used the natural defensive settlement in its southern part (which at the time was an inshore island). The second period of intensive settlement of the peninsula was the 940s, when a strongly fortified early Piast stronghold was erected – it was used (with a break of 160 years) until the beginnings of the 13th c. In the mid-13th c., a dwelling on a mound was erected at the base of the peninsula to become home to castellans until Bnin was granted a municipal charter based on the Magdeburg rights between 1386 and 1395.
Go to article

Authors and Affiliations

Hanna Kóčka-Krenz
1
ORCID: ORCID

  1. Wydział Archeologii UAM, Poznań
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The Kórnik Library holds many early printed books from the former church of the Unity of the Brethren in Leszno, including an adligat, i.e. a volume combining three works: one by John Calvin and two by Matthias Flacius. This artefact was bound in recycled parchment inscribed with text by an eminent philosopher/scholastic logician, Gilbert de la Porrée; it is a fragment of Commentarius ad Epistolas S. Pauli.
The author of the article compares the text of the Commentary from the parchment cover to other hand-written copies of this work. On the sidelines of reflections concerning the authorship of the treatises attributed to Gilbert, he points out that the research in this scope has not yet taken into account an analysis of the rhythmics. The text which survived on the cover has the form of rhythmic prose – a different one than that in one of Gilbert’s letters.
Go to article

Authors and Affiliations

Tomasz Jasiński
1 2
ORCID: ORCID

  1. Biblioteka Kórnicka
  2. Wydział Historii UAM, Poznań
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The holdings of the Kórnik Library include a book of abstracts of lawsuits concerning the boundaries of estates in Greater Poland in the 15th–17th century, written in Latin. Its presumed author, the otherwise unknown Piotr Biernacki, had the ability to write in both the Latin and the Cyrillic alphabet. This article focuses on the reading and the palaeographic and linguistic analysis of several Latin sentences, one heading and more than 20 margin notes written in the Cyrillic alphabet. The Cyrillic handwriting found in the book is a Russian skoropis used in Ukrainian areas of Poland in the 17th century. When writing the Latin text with the Cyrillic alphabet, the author utilised the Polish language of the time in the reading of Latin. The cryptograms found in the book have a technical/informative nature and do not contribute any significant information to the text. In combination with the fact that the Cyrillic alphabet was not at all used in Greater Poland, the above suggests that the author was playing with the reader, who was thus forced to look for the meaning of the incomprehensible text.
Go to article

Authors and Affiliations

Krzysztof Pietkiewicz
1
ORCID: ORCID

  1. Wydział Historii UAM, Poznań
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This paper is devoted to a precious sobiescianum from the Kórnik Library’s collection of manuscripts – the binding of a hand-written panegyric with emblems by Johann Jakob Rollos, dedicated to King John III Sobieski. This piece of bookbinding art is marked by its restrained although exquisite decoration centred around the monarch’s supralibros in the form of a monogram under a royal crown, encircled by palm branches. First, the binding is analysed in terms of its materials, technique, and decoration. Conclusions from the analysis were used to situate the work in the context of French 17th-c. bookbinding, which led to the conclusion that it is a classic example of an à la Duseuil (à la Du Seuil) binding, which has numerous counterparts in the output of French bookbinders of the Baroque era. The genesis of the form of the supralibros is then analysed, indicating French sample design books presenting inter alia designs of monograms. Analogies between the Sobieski’s supralibros and the French supralibros with a monogram or an escutcheon under a crown and encircled by palm branches or similar motifs turned out to be significant. Attention was also devoted to the genesis of the form of the marbled paper from which the endpapers were made. Finally, it was attempted to situate the book in the context of John III Sobieski’s book collection, from which only a handful of volumes have managed to survive until our own times. Attention was also paid to the issue of the royal monograms in Poland in the last years of the 17th century and the first decades of the 18th century.
Go to article

Authors and Affiliations

Arkadiusz Wagner
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Badań Informacji i Komunikacji UMK, Toruń
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This paper presents a new edition and translation of the contract for the erection of the castle in Kórnik that was concluded in 1426 by and between a chancellor of the Poznań cathedral chapter, Mikołaj z Górki, owner of the Kórnik estate, and a Poznań carpenter Niklos (Nicholas). It is the oldest known document of the history of the first, medieval wooden castle. Written down in Latin, it has survived in the book of the Poznań Consistory. It has a special value as a source of information, but it is also unique from the point of view of diplomatics as the so-called chirograph (a document marked by its characteristic way in which it is written down and its manner of authentication). The contract is not only a first-rate source for research into the history of wooden and defensive architecture in late medieval Poland, but also, in view of the Polish words used to explain Latin terminology in the text, can be considered a memorial to the Polish language of the past. The four German words have a similar value, too.
Go to article

Authors and Affiliations

Korneliusz Kaczor
1
ORCID: ORCID

  1. Biblioteka Kórnicka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

In 2020 the Kórnik Library’s collections were supplemented with new documents connected with the beginnings of the Protestant parish in Bnin. The present article presents the time of formation and the first years of functioning of evangelical community in Bnin, which was one of the biggest communities in Greater Poland (excluding Poznań) for more over 150 years. After a brief introduction, the following part describes upon mentioned sources the establishing of community and construction of the first Lutheran church in Bnin with its buildings. Finally, the annex contains biographies of the first five pastors in Bnin and source edition of these documents.
Go to article

Authors and Affiliations

Wojciech Lis
1
ORCID: ORCID

  1. Wydział Historyczny UAM, Poznań
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This paper presents two photographs referred to as pannotypes (from the Latin word pannus) from an album of photographs. It discusses the history of the pannotype technique, which was popular in the 1850s and 1860s in photography ateliers all over the world (it presents a review of materials and substances used in this technique and the transferring of the negative layer onto a black, flexible substrate). Pannotype is one of the most interesting techniques used in the 19th century. The paper then discusses the Kórnik photographs, the people they show, and their dimensions and structural features. Some conservation-related remarks on the susceptibility of precious objects of this type to damage also follow.
Go to article

Authors and Affiliations

Tomasz Kozielec
1
ORCID: ORCID
Marta Nalaskowska
1
ORCID: ORCID

  1. Katedra Konserwacji - Restauracji Papieru i Skóry, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This paper is a form of a report on conservation repairs on the internal walls of the semibasement of the Castle in Kórnik. One key element of these works is the desalination of the cellar walls. The excessive amount of salt results from a number of measures undertaken towards the end of the 19th c. and in the early 20th c., in order to rescue the architectural gem against a disaster. Carried out in the early 1950s, the cebertization (petrification of soil) proved to be the most spectacular measure leading to the stabilization of the structure. Unfortunately, however, this operation generates a side effect in the form of a huge amount of harmful salts, which permeate from the soil into the castle walls, leading to their gradual destruction.
In view of the progressing degradation of the walls in the castle cellars, measures leading to the elimination of the increased level of dampness and the damaging salts in the walls were implemented as of 2012. After works stabilising the level of dampness were carried out, the process of desalination, i.e. removal of salt from the structure of the walls, was undertaken as the subsequent stage – and is currently in progress. Special compresses placed onto the surface of the salinated building are used for the purpose.
The scale of the facility and the complexity of desalination itself resulting from the size and heterogeneity of the semibasement walls enforced the necessity to determine the appropriate scope of the works and assign them individually to each wall in the particular parts of the cellars. In the course of a year, in three stages, the majority of the wall surface was successfully covered with the first compress. The desalination method adopted does not bring about instant results, and the possibility to assess its final effects requires time.
Go to article

Authors and Affiliations

Katarzyna Wypych
1
ORCID: ORCID

  1. Biblioteka Kórnicka

Instructions for authors

„Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” działa zgodnie z Kodeksem Postępowania Komitetu ds. Etyki Wydawniczej (Committee on Publication Ethics – COPE).

Standardy zachowań przyjętych przez wydawcę pisma (PAN Bibliotekę Kórnicką) a obejmujące redaktorów czasopisma, autorów, recenzentów i wydawcę znajdują się na stronie:

https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_1.pdf

Autorzy przysyłający swe prace do „Pamiętnika” proszeni są o dołączenie następującego oświadczenia:

- praca nie była nigdzie publikowana ani nie jest skierowana do redakcji innych czasopism lub ksiąg zbiorowych;

- praca jest całkowicie oryginalna, a wykorzystane w niej założenia, teorie i fragmenty tekstów innych osób zostały wskazane przez autora artykułu wraz z podaniem nazwiska ich twórcy i tytułu dzieła.

O wszelkich wykrytych przypadkach braku rzetelności naukowej będą informowane odpowiednie podmioty.

Redakcja nie płaci honorariów autorskich.

Zasady recenzowania tekstów

Nadesłane artykuły podlegają wstępnej kwalifikacji dokonywanej przez Radę Redakcyjną.

Po uzyskaniu pozytywnej oceny, każdy tekst jest kierowany do dwóch niezależnych recenzentów, bez ujawnienia nazwiska autora artykułu. Recenzja ma formę pisemną.

Nazwiska recenzentów nie są ujawniane autorom.

W razie konieczności dokonania poprawek w tekście opinia recenzentów, wraz ze wskazówkami dotyczącymi tych poprawek, jest przekazywana autorowi artykułu, jednakże bez podania nazwisk recenzentów.

Kryteria oceny artykułów

– Czy treść artykułu mieści się w profilu tematycznym „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej”?

– Czy artykuł jest oryginalny tzn. czy nie był w całości lub w części gdziekolwiek publikowany?

– Na ile artykuł jest nowatorski i odkrywczy; czy prezentuje nowe ustalenia lub interpretacje, wprowadza do obiegu naukowego najnowsze materiały?

– W jakim stopniu artykuł uwzględnia aktualny stan wiedzy na dany temat oraz materiały źródłowe?

Konstrukcja artykułu

– Czy tezy zostały wyraźnie określone i odpowiednio zhierarchizowane?

– Czy interpretacje i wnioski są poprawne?

– Czy temat jest adekwatny do treści artykułu?

Forma artykułu

– Czy tekst jest poprawny pod względem językowym?

– Czy nie występują powtórzenia lub zbytnie rozwlekłości?

– Czy abstrakt trafnie oddaje główne tezy artykułu i ich uzasadnienie?

Recenzenci „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej”

Mariusz Bryl (UAM), Paulina Buchwald-Pelcowa (BN), Wiesław Długołęcki (UG), Monika Hamanowa (WTN), Artur Jazdon (UAM), Jan Kęsik (UWr), Jacek Kowalski (UAM), Andrzej Mężyński (UW), Piotr Nowak (UAM), Alicja Pihan-Kijasowa (UAM), Józef Tomasz Pokrzywniak (UAM), Maciej Urbanowski (UJ)

Ze względu na tematykę niektórych artykułów redakcja zastrzega sobie prawo powoływania dodatkowych recenzentów.

Redakcja „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej” deklaruje, że wersja drukowana czasopisma jest jego wersją pierwotną.

Oddanie tekstu do redakcji stanowi jednocześnie zgodę na jego zamieszczenie w Internecie.

Additional info

O czasopiśmie

Założyciel Biblioteki Kórnickiej, Tytus Działyński, już w latach czterdziestych XIX wieku powziął ideę wydawania czasopisma naukowego – organu Biblioteki. Jego syn Jan, planował wydawanie „Kwartalnika Biblioteki Kórnickiej”, jednakże nie znalazł odpowiednich współpracowników.

Zamysły Działyńskich wcielił w życie Józef Grycz, dyrektor Biblioteki w latach 1928-1929. Pod jego redakcją ukazał się pierwszy zeszyt „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej” w roku 1929. Od tego czasu „Pamiętnik” ukazywał się nieregularnie, w miarę napływu funduszy i materiałów.

Do roku 2017 ukazały się 34 zeszyty.

„Pamiętnik” został powołany dla popularyzowania zbiorów i dokumentowania dziejów Biblioteki, także zamieszczania rozpraw opartych na jej materiałach. W kilkudziesięcioletniej historii pisma zdarzały się odstępstwa od tak nakreślonego programu, jednakże generalnie zachowywało ono kórnicki charakter. Publikowane były liczne teksty prezentujące druki i rękopisy ze zbiorów Biblioteki. Opisywano syntetycznie niektóre zespoły lub ich wybrane części – długossiana, tzw. Archiwum Zaremby (z czasów powstania styczniowego), archiwum organizacji głównej powstania styczniowego w zaborze pruskim, tzw. zbiory rzymskie i paryskie (wyselekcjonowane druki zwarte, czasopisma i fotografie ze stacji naukowych PAN w Rzymie i w Paryżu), archiwum Jędrzeja Giertycha. Zamieszczano teksty katalogów druków ulotnych, czasopism oraz kalendarzy z XVI-XVIII w.

Z okazji obchodów 100. rocznicy śmierci A. Mickiewicza przygotowano zeszyt (6), wydany trzy lata po obchodach, prezentujący unikalne rękopisy i pamiątki okresu romantyzmu znajdujące się w Bibliotece. Zamieścili w nim artykuły wybitni mickiewiczolodzy – Stanisław Pigoń (o autografie III części Dziadów), Leon Płoszewski, Eugeniusz Sawrymowicz oraz Hanna Malewska. Tom został wysoko oceniony w środowisku polonistycznym.

Cenny zeszyt monograficzny (12) ukazał się w 150. rocznicę założenia Biblioteki Kórnickiej (w roku 1976). Zawierał on pionierskie rozprawy, oparte na niewykorzystywanych dotąd źródłach. Przedstawiono w nich genezę Biblioteki, przekształcenie jej z biblioteki prywatnej w instytucję publiczną, wzrost zbiorów w kolejnych okresach, podstawy finansowe. Zarówno ten tom „Pamiętnika”, jak i późniejsze o dwa lata obchody jubileuszowe, przypominały i środowisku naukowemu i opinii publicznej o zasługach Biblioteki dla nauki i kultury polskiej (druki i publikacje Biblioteki zdobiono wówczas dewizą 150 lat w służbie narodu).

Zeszyt monograficzny (24) poświęcono zasłużonemu bibliotekarzowi kórnickiemu i plenipotentowi Jana Działyńskiego oraz Zamoyskich – Zygmuntowi Celichowskiemu.

Wiele miejsca zajmowały w „Pamiętniku” edycje źródłowe, były to drobne litteraria, odezwy, memoriały, umowy, a przede wszystkim korespondencja – od pojedynczych listów do całych zespołów publikowanych w częściach. Opisywano również zbiory kartograficzne oraz muzealne, kolekcje obrazów i złotnictwa, meble lub pojedyncze wybrane eksponaty.

„Pamiętnik” wniósł znaczący wkład w badanie biografii fundatorów Biblioteki, zwłaszcza Tytusa Działyńskiego. Najwięcej miejsca zajęły edycje jego korespondencji, obszernie opracowano edytorstwo naukowe i zasługi dla powołania PTPN, stosunkowo słabiej uwzględniono kolekcjonerstwo. Jan Działyński otrzymał (w 1987 r.) monografię biograficzną pióra pracownika Biblioteki – Andrzeja Mężyńskiego, stąd też na łamach „Pamiętnika” omówiono jedynie jego zasługi dla powiększania zbiorów i działalność wydawniczą. Liczne teksty poświęcono działalności gospodarczej i społecznej Władysława Zamoyskiego oraz prowadzonej przez jego matkę Jadwigę Szkole Pracy Domowej Kobiet. Kilka tekstów dotyczyło historii stworzonej przez Zamoyskich Fundacji „Zakłady Kórnickie”.

„Pamiętnik” spełniał obowiązek pamięci o ludziach, którzy swoje życie zawodowe związali z Biblioteką. Wyczerpujące opracowania poświęcono dyrektorom Stanisławowi Bodniakowi, Stanisławie Jasińskiej i Stefanowi Weymanowi, a cały obszerny blok – Jerzemu Wisłockiemu (w zeszycie 29). Również pracowników „dalszego planu” żegnano zawsze obszernymi nekrologami.

Trzon zespołu autorskiego stanowili i nadal stanowią pracownicy Biblioteki, publikują również autorzy z innych środowisk naukowych (głównie z UAM). Pismo otwarte jest także dla osób zaczynających dopiero karierę naukową.

Zmieniali się redaktorzy i nakładcy.

Zeszyty od 2. (1930) do 4. (1947) redagował Stanisław Bodniak,

5. (1955) i 6. (1958) – Stanisława Jasińska,

7. (1959) – 12. (1976) – Stefan Weyman,

13. (1977) – 20. (1983) – Marceli Kosman,

21. (1986) – 23. (1993) – Helena Chłopocka,

a 24. (1996) – 34. (2017) – Barbara Wysocka.

Pierwsze cztery numery ukazały się nakładem Fundacji „Zakłady Kórnickie”, zeszyty od 5. do 22. wydawało Ossolineum, natomiast od numeru 23. czasopismo wydaje Biblioteka Kórnicka nakładem własnym.

Pismo poświęcone jest szeroko rozumianej promocji macierzystej instytucji. Jego zakres tematyczny wiąże się z obszarami działalności Biblioteki i obejmuje artykuły o treści bibliotecznej sensu stricto, muzealnej, naukowo-badawczej i edytorskiej. Wiele tekstów ukazywało dzieje Biblioteki Kórnickiej i sylwetki związanych z nią ludzi.

Układ „Pamiętnika” pozostał w zasadzie trwały od czasów jego powstania. Obejmuje on rozprawy i artykuły, materiały i publikacje ineditów, opracowania bio- i bibliograficzne (oparte przeważnie na zbiorach Biblioteki), opisy zbiorów i nowych nabytków, sprawozdania z działalności, nekrologi. W zasadzie nie zamieszczano recenzji ani polemik.

W zeszycie 26. ukazała się bibliografia zawartości poprzednich zeszytów.

This page uses 'cookies'. Learn more