TY - JOUR N2 - Celem artykułu jest przedstawienie rezultatów badań z zakresu historii idei zarówno europejskiego republikanizmu, jak i radykalizmu politycznego. Punktem wyjścia podjętych analiz jest rekonstrukcja interpretacji historycznego sensu sarmackiego republikanizmu szlacheckiego wypracowanej przez jednego z głównych przedstawicieli Warszawskiej Szkoły Historii Idei – Andrzeja Walickiego. W nawiązaniu do tej interpretacji, argumentacja przedstawiona w artykule kieruje się przeciwko szeroko akceptowanej tezie o jednoznacznym konserwatyzmie tej formy republikanizmu. Drogą argumentacji jest wskazanie na wewnętrzną paradoksalność opisywanego zjawiska intelektualnego, będącego z perspektywy historii idei anty-absolutystyczną, obywatelską ideologią wolności politycznej. Tym, co stanowi w artykule przedmiot krytyki, jest podjęta przez Walickiego próba interpretacji republikanizmu szlacheckie-go jako „zalążkowej” postaci nowoczesnego nacjonalizmu obywatelskiego. Argumentem przeciwko tej interpretacji jest stwierdzenie, iż jest ona oparta na normatywnym, a nie tylko opisowym podejściu do idei nowoczesności oraz ukrytej tezie na temat wewnętrznej logiki historii. W myśl głównej tezy artykułu, właściwszą drogą rozwiązania paradoksu związanego z interpretacją sarmackiego republikanizmu szlacheckiego jako „konserwatyzmu wolności” jest wpisanie tego zjawiska w euro-pejską tradycję radykalizmu politycznego. Oryginalność przedstawionych tu badań z zakresu historii radykalizmu polega na wypracowaniu w ich ramach uogólnionego pojęcia „radykalizmu stanowego”. Celem tej konstrukcji pojęciowej jest umożliwienie zidentyfikowania idei samej nowoczesności jako integralnego elementu ideologii radykalizmu trzeciego stanu względnie radykalizmu klasy średniej. Zgodnie z przed-stawioną w artykule interpretacją, sarmacki republikanizm szlachecki należałoby z kolei zidentyfikować tak samo, jak francuski „frondyzm” – jako swoisty radykalizm szlachecki, w którym można widzieć pewną sekularną religię polityczną. L1 - http://www.czasopisma.pan.pl/Content/120395/2021-02-PFIL-14-Gniazdowski.pdf L2 - http://www.czasopisma.pan.pl/Content/120395 PY - 2021 IS - No 2 EP - 194 DO - 10.24425/pfns.2021.137378 KW - ideologia mieszczańska KW - konserwatyzm KW - marksizm KW - nacjonalizm obywatelski KW - nowoczesność KW - radykalizm KW - republikanizm szlachecki KW - stan trzeci KW - A. Walicki KW - złota wolność A1 - Gniazdowski, Andrzej PB - Komitet Nauk Filozoficznych PAN PB - Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego DA - 2021.07.27 T1 - Radykalizm szlachecki. Próba konstrukcji pojęcia SP - 175 UR - http://www.czasopisma.pan.pl/dlibra/publication/edition/120395 T2 - Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria ER -