Specyfika podejścia Karla Jaspersa do sposobów poznania człowieka ujawniła się już w pierwszym okresie jego działalności, w pracach psychopatologicznych, w których rozumienie, uważane za metodę nauk humanistycznych, występowało łącznie z wyjaśnianiem – metodą stosowaną na gruncie nauk przyrodniczych. Stosunek Jaspersa do obu tych metod badawczych zmieniał się wraz z nasilaniem się jego wątpliwości co do możliwości naukowej wiedzy o człowieku. W pracach psychopatologicznych rozumienie i wyjaśnianie odnosiły się do dwóch aspektów choroby psychicznej i były uzupełniane o opis fenomenologiczny. Natomiast w psychologii światopoglądów rozumienie oddzieliło się od wyjaśniania i nabrało nowego znaczenia. Uznane zostało za podstawowy element ludzkiego świata. O ile psychologia rozumiejąca stosowana w pracach psychopatologicznych Jaspersa miała wiele wspólnego z socjologią rozumiejącą Maxa Webera, a rozumienie, stanowiące jej podstawową metodę, polegało na poszukiwaniu związków sensu w przeżyciach chorego człowieka, o tyle w psychologii światopoglądów rozumienie było bliższe tradycji jego ujmowania wywodzącej się od Wilhelma Diltheya. Ta zmiana wiązała się z ukierunkowaniem refleksji Jaspersa nad człowiekiem na wolność (egzystencję), której nie da się uprzedmiotowić.
This interview with Paul Roth was conducted after a symposium dedicated to his latest book The Philosophical Structure of Historical Explanation, which took place at the European Network for Philosophy of Social Sciences conference on August 30, 2019. This interview is authorised. Translation from English and all footnotes – Piotr Kowalewski Jahromi.
The main goal of this paper is to present a fully developed concept of Paul A. Roth’s philosophy of history to the Polish reader. Of course, it is just an introduction, but with the interview it should be a good starting point for further analysis. These seem desirable given Roth’s very ambitious programme, which in addition is based on “old facts”; that is, an analytical philosophy of history and science. The rapprochement between the two “visions” is not only a philosophical consideration, but also responds to the often-raised voices of practitioners. This introduction refers primarily to Roth’s latest book, indicating a possible interpretation. This “reading” is conducted by indicating the historical context, recalling philosophical analyses and determining the validity of the proposed solutions in order to decide how much science there is in history and vice versa.