The object of the article is the “dying process” of a dear one, as lived by himself, his family, and the medical personnel, and as described and analyzed by the psychologist Elisabeth Kübler-Ross. First, the patient’s reactions to death were presented: denial and isolation, anger and rebellion, bargaining, depression, and acceptance. The next part describes the reactions of the family in the face of the prospect of death: the stage of rejection and isolation, the stage of anger and rebellion, the stage of compromise and making pacts, the stage of experiencing depression, and the stage of acceptance. At the end of our reflection, we indicated the essential elements of an “end of life ethics”, which would permit us to approach, in a more conscious and responsible manner, “our” mysterium mortis at a personal level, in the family and in hospital. These elements are: the attitude of listening, valuing the past as a legacy for the future, the mediation function in and through the reactions of the sick person, the attitude of respect towards the person’s choices of values in the face of death, understanding the sick world, help and pastoral service, and acceptance of failures.

Moje rozważania dotyczą jednego z podstawowych tematów egzystencjalnych. Śmierć jest przynależna ludzkiej kondycji, ale w kulturze Zachodu pozostawia się na nią coraz mniej miejsca. Można to interpretować jako rezultat tego, co Paul Tillich nazywał utratą „egzystencjalistycznego punktu widzenia”, rezultat wzmocniony przez rozwój kapitalizmu i zwycięstwo mieszczaństwa. Kiedyś o śmierci mówiło się otwarcie, istniały rytuały jej uszanowania, przejścia, kontaktowania się z nią i zachowania się po niej. Dziś śmierć stała się tematem nieprzyzwoitym, niewymawialnym. Efektem tego jest, że tak umierający człowiek, jak i osoba w żałobie nie mają o tym z kim porozmawiać. Ten proces wypierania śmierci jest długotrwały. Jego wczesne przejawy odnotowywał m.in. Walter Benjamin (w świecie jego bogatych krewnych nikt nie umierał, wszyscy byli nieśmiertelni, umierało się daleko, w sanatoriach). Dziś ludzie pytają psychologów, czy to normalne, że czują smutek po śmierci bliskich. Jednym ze sposobów przywrócenia śmierci miejsca w naszym doświadczeniu jest snucie o niej opowieści.