W dyskusjach wielu dyscyplin naukowych kategoria sprawstwa (agency) stała się jedną z centralnych. W teoretycznych rozważaniach na ten temat przodują, obok dziedzin ekonomiczno-politycznych, filozofia i socjologia. Antropologia kulturowo-społeczna zasadniczo nie podejmuje badań nad sprawstwem. Wyjątek stanowi koncepcja Alfreda Gella, którego analizy mają charakter antropologiczno-społeczny oraz fenomenologiczny. Ten specyficzny miks dyscyplin zaowocował w badaniach Brytyjczyka teorią sztuki bazującą na oryginalnej formule kategorii sprawstwa. Prezentacja oraz ocena jej funkcjonalności są głównym przedmiotem artykułu.

The term “cause” is ubiquitous in life and science. It is surprising how, generally speaking, the existing all-purpose dictionaries, and even «professional» ones, are clumsy in their attempts to define “cause” and its derivative terms. We urgently need a more satisfactory definition of these words, along the following lines: an acting of object x on object y is the cause of the change in object y, when at the same time object x acts on object y, object y changes, and if something of the type of object x acts on an object of the type of object y, then object y changes. When expanding the proposed definition, I consider, among others: (a) traditional counterarguments aimed at the existence of cause-effect relation, (b) the question of necessity as a component of the notion of causality, (c) the notion of acting on something and the circumstances of its occurrence, (d) the essence of change, and (e) the causality principle. In addition, I sketch the relation of the reconstructed notion of causality to the notions of motivation, perpetration, and the act of creation (in arts and in Catholicism).

Wszystkie obiekty budowlane w trakcie użytkowania podlegają procesom starzeniowym o zróżnicowanym przebiegu. Cecha budynku wyrażona przez wartość określoną zbiorem wszystkich czynników fizycznych, które charakteryzują makroskopowe właściwości elementów konstrukcji, określa jego stan techniczny. Stan techniczny jest cechą obiektu budowlanego zmienną w czasie, bezpośrednio związaną z postępującym obniżaniem się właściwości wytrzymałościowych i użytkowych elementów konstrukcji. Proces ten jest nazywany zużyciem technicznym. W ogólnym ujęciu zużycie pozostaje w funkcji czasu i jest określane mianem zużycia naturalnego. Budynki położone w obszarach ujawniania się na powierzchni terenu wpływów eksploatacji górniczej podlegają zwiększonym obciążeniom, które pochodzą od wymuszonej deformacji podłoża budowlanego. Dlatego w przypadku obiektów na terenach górniczych należy mówić o zużyciu technicznym, które jest sumą występowania naturalnych procesów starzeniowych i zużycia wynikającego z pojawiania się uszkodzeń mechanicznych wskutek oddziaływania górniczych deformacji podłoża. Ustalenie wielkości zużycia technicznego obiektu ma znaczenie dla ustalenia wysokości odszkodowania za tzw. szkody górnicze. W praktyce wysokość odszkodowania ustalana jest na podstawie określonej wartości odtworzeniowej budynku pomniejszonej o „wielkość” jego zużycia. W artykule zdefiniowano pojęcie zużycia technicznego na terenach górniczych, omówiono zespół czynników określających stan techniczny budynków podlegających wpływom oddziaływań górniczych. Przedstawiono również autorską metodologię określania globalnego zużycia technicznego budynków o konstrukcji tradycyjnej położonych w granicach terenów górniczych.

Geological carbon dioxide storing should be carried out with the assumption that there are no leakages from the storage sites. However, regardless of whether the gas which is injected in leaks from the storage site or not, the carbon dioxide stored will influence the environment. In a tight storage site the carbon dioxide injected in will dissolve in the reservoir liquids (groundwater and oil) and react with the rocks of the storage formation. Dissolving CO2 in underground water will result in the change of its pH and chemism. The reactions with the rock matrix of the storage site will not only trigger changes in its mineralogical composition, but also in the petrophysical parameters, because of the precipitation and dissolution of minerals. A leakage of CO2 from its storage site can trigger off changes in the composition of soil air and groundwater, influence the development of plants, and in case of sudden and large leaks it will pose a threat for people and animals. Carbon dioxide can cause deterioration of the quality of drinking waters related to the rise in their mineralization (hardness) and the mobilization of heavymetals' cations. A higher content of this gas in soil leads to a greater acidity and negatively affects plants. A carbon dioxide concentration of ca. 20-30% is a critical value for plants above which they start to die. The influence of high concentrations of carbon dioxide on the human organism depends on the concentration of gas, exposure time and physiological factors. CO2 content in the air of up to 1.5% does not provoke any side effects in people. A concentration of over 3% has a number of negative effects, such as: higher respiratory rate, breathing difficulties, headaches, loss of consciousness. Concentrations higher than 30% lead to death after a few minutes. Underground microorganisms and fungi have a good tolerance to elevated and high concentrations of carbon dioxide. Among animals the best resistance is found in invertebrates, some rodents and birds.

In the early 1990s, the first questions began to arise about the legitimacy of large-scale projects, made on a grand scale for sports events, lasting only a short period. Doubts were not only raised about the organizers’ budgets and the debts often left behind, but also about the impact of these projects on the environment and society. During this time, the word ‘legacy‘ also appeared — in academic discourse, defining the remnants of these competitions. The two most recent editions of the Summer Olympics in Europe were analysed, which did not differ in scale, but due to being played over a longer interval, differed in the awareness of the organizers and the knowledge of how to plan projects more sustainably. The purpose of this work is to demonstrate that the design of Olympic venues in the context of the idea of an Olympic legacy should take into account elements of a strategy for the duration of these venues over time. It is only over a longer period of time that one can assess whether these original assumptions were correct, and the region gained valuable spaces for recreation, or whether they led to the creation of costly unfunctional sports facilities.

The article pres ents digital analysis techniques for the cityscape and structure of the city to examine multifaceted impact of tall buildings. Methods presented enable analysing visual impact (VIS), planning of protection for strategic vistas (VPS) and examining of impact on public space (several methods, including Negative-3D). The research was carried out under the 2TaLL Project: Application of 3D Virtual City Models in Urban Analyses of Tall Buildings, implemented in 2013-2016.