This article discusses the problem of orphan manuscripts and writings in the collection of documents deposited with the Jagiellonian University. The author mentions the difficulties in the access to this heritage, due to the unclear status of these works. In this context she analyzes and presents biographies and views of all Jewish philosophers who received Ph.D. degree at the Jagiellonian University in the years 1918 through 1939, many of whom probably did not survive World War II.

This biographical sketch is based on materials from the Roman Ingarden Archive, as yet unrecognized in philosophical literature. These materials are preserved in Krakow by Krzysztof Ingarden, the grandson of the philosopher. On their basis, a two‑volume biography was prepared by R. Kuliniak and M. Pandura I am a philosopher of the world (Κόσμου φιλόσοφός εἰμι) – Roman Witold Ingarden (1893–1970), Parts I and II, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2019–2020). This presentation is an abridged version of those volumes.

W spuściźnie archiwalnej Mieczysława Wallisa znajdują się teczki zawierające jego wspomnienia oraz korespondencję z Henrykiem Elzenbergiem, ukazujące doniosłość i znaczenie roli, jaką przyjaźń z Wallisem odegrała w życiu toruńskiego filozofa. Wallis pełnił wobec niego rolę powiernika, doradcy, a nawet mentora, nie tylko na niwie prywatnej, ale także i naukowej. Elzenberg wielokrotnie konsultował z nim swe twórcze plany, prosił o opinię dotyczącą powstających opracowań i koncepcji twórczych, a także dzielił się swoimi dylematami naukowymi i twórczymi. Co ważne, w Wallisowskich archiwaliach znajdują się także wspomnienia dotyczące jego osobistej oceny najważniejszych dzieł i koncepcji twórczych Elzenberga, wzbogacające dotychczasową wiedzę o kontekście ich powstania czy ukonstytuowania.

Autor przedstawia historię przyjaźni Henryka Elzenberga ze Zbigniewem Herbertem. Pokazuje i charakteryzuje ich wspólne zainteresowania i postawy życiowe. Filozof Elzenberg i poeta Herbert cenili niezależność myślową i polityczną. Akceptowali koncepcję rzeczywistości, którą można poznać nie tyle przy pomocy rozumu – racjonalnie, co przy pomocy uczucia, poezji, mistyki – w sposób irracjonalny. Obaj opowiadali się za ważną pozycją poezji w tworzeniu kultury i podkreślali jej rolę jako medium poznawczego. Korespondencyjny dialog Elzenberga i Herberta służył wymianie myśli, rozwijał samodzielność intelektualną, oryginalność, nieustępliwość, przywiązanie do wartości.