Abstrakt
Artykuł prezentuje kształtowanie się tożsamości narodowej jednostki w świetle biografii intelektualnej Mieczysława Wallisa (1895–1975). Ten reprezentant II pokolenia szkoły lwowsko‑warszawskiej należał do grona XX‑wiecznych humanistów polskich o żydowskim rodowodzie. Fakt ten pozostawił istotny ślad w jego biografii intelektualnej. Wallis miał jasną świadomość swej przynależności narodowościowej, ale choć przez lata borykał się z piętnem antysemityzmu, to jednak zawsze czuł się przede wszystkim Polakiem. Swą tożsamość potwierdzał czynem i twórczością. W swym życiu wielokrotnie dawał wyraz zaangażowanej postawie obywatelsko‑patriotycznej, walcząc o zagrożoną polskość na wojennym froncie, włączając się w działalność kulturalno‑oświatową podczas swej kilkuletniej jenieckiej niewoli, a także współtworząc kształt powojennej nauki polskiej. Skonstruował także swoisty program estetyzacji rzeczywistości, jako formę intelektualnej opozycji względem dehumanizujących przejawów dyskryminacji narodowościowej. Autorka, podążając śladem zapisków archiwalnych Wallisa, podejmuje próbę wyodrębnienia, analizy oraz interpretacji tych wątków biograficznych związanych z zagadnieniem przynależności i tożsamości narodowej, które wpłynęły na życie i postawę naukową filozofa.
Przejdź do artykułu
Bibliografia
Baran T. (2007), Dehumanizacja w stosunkach międzygrupowych. Czy „obcy” to też człowiek?, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Białostocki J. (1983), Wspomnienie pośmiertne. Mieczysław Wallis 1895–1975, w: M. Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 335–339.
Bolewski A., Pierzchała H. (1989), Losy polskich pracowników nauki w latach 1939– 1945. Straty osobowe, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Brandys M. (1955), Wyprawa do oflagu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Fąfara E. (1983), Gehenna ludności żydowskiej, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Jadacki J.J., Markiewicz B. (1996), Próg istnienia, Cz. 1: Zdziesiątkowane pokolenie, Warszawa: Polskie Towarzystwo Filozoficzne.
Konstańczak S. (2017), Polska XIX i XX wieku w filozoficznym zwierciadle, Kraków: Scriptum.
Kotarbiński T. (1987a), Wypowiedź na temat prawdy i na temat patriotyzmu, w: tenże, Pisma etyczne, red. P.J. Smoczyński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 275–276.
Kotarbiński T. (1987b), Zgodliwe współdziałanie, w: tenże, Pisma etyczne, red. P.J. Smoczyński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 257–258.
Kotarbiński T. (1993), Garść wspomnień (o filozofach poległych w pogromie ghetta), w: J.J. Jadacki, B. Markiewicz (red.), „...A mądrości zło nie przemoże”, Warszawa: Polskie Towarzystwo Filozoficzne, s. 10–11.
Leyens J.Ph., Demoulin S., Vaes J., Gaunt R., Paladino M.P. (2007), Infra-humanization: The wall of group differences, „Journal of Social Issues and Policy Review” 1, s. 139–172.
Najder Z. (1990), Semiotics and Art: The Contribution of Mieczysław Wallis (1895– 1975), w: T.A. Sebeok, J. Umiker‑Sebeok (red.), The Semiotic Web 1989 (Approaches to Semiotics), Berlin – New York: De Gruyter Mouton, s. 109–122.
Nowakowska W. (2001), Profesor Mieczysław Wallis, Sylwetki Łódzkich Uczonych, z. 59, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Ossowska M. (1983), Zdobycze fizyki współczesnej a postawy moralne, w: taż, O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 453–463.
Pelc J. (1977), Wspomnienia pozgonne o Mieczysławie Wallisie i Tadeuszu Wójciku, „Studia Semiotyczne” 7, s. 101–112.
Pękala T. (2004), Świat jako przedmiot estetyczny. Wprowadzenie, w: M. Wallis, Wybór pism estetycznych, Kraków: Universitas, s. IX–XIV.
Skoczyński J., Woleński J. (2010), Historia filozofii polskiej, Kraków: WAM.
Szuchta R. (2015), 1000 lat historii Żydów Polskich. Podróż przez wieki, Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin”.
Toczewski A. (2009), Oflag II C Woldenberg w Dobiegniewie. Dzieje obozowej konspiracji, Dobiegniew: Urząd Miasta Zielona Góra, Muzeum Ziemi Lubuskiej.
Wallis M. (1968), Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931–1949, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wincław D. (2016), Obcy czy po prostu Inny? Wybrane etyczne aspekty dehumanizacji, „Kultura i Wartości” 19, s. 93–114.
Woleński J. (1985), Filozoficzna szkoła lwowsko‑warszawska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Woleński J. (2010), Żydzi w filozofii polskiej, „Studia z Filozofii Polskiej” 5, s. 13–33.
Woleński J. (2011), Logic and philosophy in the Lvov‑Warsaw School, Dordrecht – Boston – London: Springer.
Zagajewski K. (red.) (1912), Kazimierz Twardowski. Mowy i rozprawy z okresu jego działalności w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów: Nakładem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
Zegzuła‑Nowak J. (2013), Mieczysław Wallis i Henryk Elzenberg w estetyce polskiej XX wieku. Studium porównawcze, „Edukacja Filozoficzna” 55, s. 61–80.
Zegzuła‑Nowak J. (2016), Mieczysław Wallis i Henryk Elzenberg o sztuce i moralności (na podstawie korespondencji wzajemnej), Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Zegzuła‑Nowak J. (2017a), Moral and aesthetic considerations of humanity according to the Polish philosopher Mieczysław Wallis, „Ethics and Bioethics” 7, s. 67–73.
Zegzuła‑Nowak J. (2017b), Polemiki filozoficzne Henryka Elzenberga ze szkołą lwowsko‑warszawską, Kraków: Scriptum.
Zegzuła‑Nowak J. (2019), Echa oświeceniowe w koncepcjach szkoły lwowsko-‑warszawskiej, w: V. Gluchman (red.), Etické myslenie minulosti a súčasnosti. Etika na Slovensku a v Európe (1751–1850) / Ethical Thinking on Past and Present. Ethics in Slovakia and Europe (1751–1850), Prešov: Filozofická fakulta PU v Prešove, s. 269–283.
Przejdź do artykułu
pl
en
