How to search?
advanced search

Search results

Filters

  • Journals
  • Keywords
  • Date

Search results

Number of results: 5
items per page: 25 50 75
Sort by:

“My hands are burning, my brain and head are seething”: The artist and the affects, or the creative process in the poetry of Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Lidia Kamińska
Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 333-353 | DOI: 10.24425/rl.2023.146711
Keywords literary theory creative process theory of affect autothematic narration Young Poland movement Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865–1940)
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The aim of this article is to show how Kazimierz Przerwa-Tetmajer depicts the creative process in his autothematic poems. The readings draw on the interpretative strategies of the theory of affect (primarily the work Ernst van Alphen, Teresa Brennan and Brian Massumi) and somatic criticism (e.g. Anna Łebkowska’s somatopoetics, Marta Smo-lińska’s ‘augmented haptics’). In the great majority of Przerwa-Tetmajer’s poems dealing with the process of poetic creation, we are told that it is triggered by an explosion of the affects or an overpowering divine inspiration, bordering on madness. The article ana-lyzes in turn the affective nature of the creative process and the affective perception of a work of art; the image of the artist as craftsman; and, finally, the image of the phantas-matic woman, a product of the act of creation.
Go to article

Authors and Affiliations

Lidia Kamińska
1
ORCID: ORCID
  1. Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Jagielloński

“I dread to descend into the depth of human soul”: The trepidation of the soul and body chills, or Kazimierz Przerwa-Tetmajer’s perception of fear

Lidia Kamińska
Ruch Literacki | 2023 | No 2 (377) | 185-205 | DOI: 10.24425/rl.2023.146702
Keywords Polish literature of the late 19th century Young Poland poets anxiety and fear somatopoetics Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865–1940)
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

This is an analysis of the literary expressions of fear in the poetry of Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Intense fear is not only one of the dominant emotions depicted in his work but it also underpins his poetic technique. The article examines the manner in which he communicates the somatic experience of dread, his use of bodily metaphors in descriptions of nature, his poetic landscapes of fear, the records of his nightmares, the modernist phobophobia as well the sources of the high anxiety (to do with the mysteries of life, death and man’s inner life) that dogged him at all times. In its readings the article draws on the studies in affect theory, somatopoetics and psychoanalytic criticism.
Go to article

Authors and Affiliations

Lidia Kamińska
1
ORCID: ORCID
  1. Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Wydział Polonistyki UJ

“Quiet and serene I saw you in my dream...”: The oneiric presence of phantom women in the poetry of Kazimierz Przerwa-Tetmajer and Bolesław Leśmian

Lidia Kamińska
Ruch Literacki | 2020 | No 3 (360) | 265-281 | DOI: 10.24425/rl.2020.135107
Keywords Polish literature of the late 19th and early 20th century Young Poland poetry oneirism ontological status of characters female characters Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865–1940) Bolesław Leśmian (1877–1937)
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

The aim of this analysis of the oneiric representations of phantom women in the poetry of Kazimierz Przerwa-Tetmajer and Bolesław Leśmian is to compare and characterize the workings of the poetic imagination of a pair of poets who represent the first and the second generation of the Young Poland movement. Their poems are read and interpreted within the framework of Young Poland's conceptualization of dreams and its use of the dream motif so as to explain the functioning and the ontological status of the oneiric female characters. The analysis shows that both Przerwa-Tetmajer's and Leśmian's apparitions belong to more than one category. While some are wholly imaginary, others are known to have existed as real persons and have merely been transposed into an image of a man's mind.

Go to article

Authors and Affiliations

Lidia Kamińska
ORCID: ORCID

Stuck in loop: Kazimierz Tetmajer’s attempts to cope with transcendental absence (lack)

Urszula Pilch
Ruch Literacki | 2021 | No 2 (365) | 195-216 | DOI: 10.24425/rl.2021.137306
Keywords Polish literature of the turn of the 19th century Young Poland philosophy of poetic creation Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865–1940) nothingness absence and lack figuration Gilles Deleuze (1925–1995) Félix Guattari (1930–1992)
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

At the core of Kazimierz Tetmajer’s lyricism is the perception of transcendental absence, which provokes a range of unsettling reactions like fear, horror, or scorn (irony), and, in turn, the need to regain some sort of balance. This article analyzes all elements of this paradigmatic situation, especially the poet’s owing up to those reactions, his attempts to come to terms with them, and, if possible, to work out a way of converting their negativity into something that he actually wanted. At all times, it seems, he looks hard for the adequate means to express his emotional states. Struggling to express the inexpressible, he performs acts of creation which, however, do not produce anything (i.e. ‘nothing’ or ‘lack’). This outcome sets in motion, largely beyond conscious control, an emotional reaction, the affect of emptiness and lack ( l’affect de vide et de manque). That emptiness constitutes a certain whole, or, more precisely, a negative figuration of lack. Attempts to make sense of it endow it with a new, spatial quality – it is a site where lack becomes nothing ( le néant), but at the same time is reconstituted as a space which can engulf the human subject. This precarious situation defines in a way the human condition. The poet, as Tetmajer’s poetry shows, is stuck in a loop. The creative act is elicited by a lack which he tries to control, fill in, and master, yet all the attempts to find an adequate expression or figuration are in vain. They merely recreate the original absence (lack).
Go to article

Bibliography

● Bobrowska B., „Mythmaking – Shelley i Tetmajer jako piewcy natury (Uwagi na marginesie cyklu „Podczas wiatru z Tatr”), [w:] Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel, P. Próchniaka i M. Stali, Kraków 2003.
● Czabanowska-Wróbel A., Wyobraźnia akwatyczna Młodej Polski, [w:] tejże, Sprzeczne żywioły. Młoda Polska i okolice, Kraków 2013.
● Fazan K., Szczera poza dekadenta. Kazimierz Przerwa-Tetmajer: między epistolografią a sztuką, Kraków 2001.
● Flis-Czerniak E., „Zmierzchów żałoba”. Melancholia w twórczości poetyckiej Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Bolesława Leśmiana, [w:] Literackie zmierzchy dziewiętnastowieczności, red. S. Brzozowska, A. Mazur, Opole 2013.
● http://sensualnosc.bn.org.pl
● Jakóbczyk J., Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Zbliżenia, Katowice 2001.
● Jasionowicz S., Pustka we współczesnym doświadczeniu poetyckim, Kraków 2009.
● Kęsikowa U., Język poezji Kazmierza Tetmajera, Gdańsk 1988.
● Kochanowski M., „W wir tej nocy diabli biorą” – wiry w poezji modernistycznej. Wstępne rozpoznania, [w:] Noc. Symbol – temat – metafora, t. II: Noce polskie, noce niemieckie, red. J. Ławski, K. Korotkich, M. Bajko, Białystok 2012.
● Okulicz-Kozarynowie M. i R. , Tatry – obraz wszechświata. Interpretacja „Nieskończoności” Kazimierza Tetmajera, [w:] Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje…
● Kurkiewicz M., Tętno epoki. Miejsce i rola motywu krwi w literaturze Młodej Polski, Bydgoszcz 2013.
● Kuźma E., O poetyce negatywnej. Od poetyki do poetologii, od poetologii do metapoetyki, [w:] Poetyka bez granic, pod red. W. Boleckiego i W. Tomasika, Warszawa 1995.
● Kwiatkowski J., Od katastrofizmu solarnego do synów słońca, [w:] Młodopolski świat wyobraźni, studia i eseje pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1977.
● Lorentowicz J., Wędrowiec przez pustki, „Tygodnik Ilustrowany” 1913, nr 17.
● Nycz R., Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, wyd. 2, Wrocław 2002.
● Pilch U.M., Afekt wobec braku. Poezja Bolesława Leśmiana, „Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze” nr 7 (2018) Czytanie Leśmiana.
● Pilch U.M., Strach nicości – młodopolska liryka wobec kategorii braku, [w:] Śmiech i strach w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku, pod red. H. Ratusznej, M. Kaźmierczyka, A. Łazickiej, Toruń 2019.
● Podraza-Kwiatkowska M., „Wędrowiec przez pustki wieczyste”. O poezji Kazimierza Tetmajera, „Życie Literackie” 1968, nr 24.
● Podraza–Kwiatkowska M., Pustka – otchłań – pełnia. Ze studiów nad młodopolską symboliką inercji i odrodzenia, [w:] tejże, Somnabulicy, dekadenci, herosi, Kraków 1985.
● Próchniak P., „W pustce”. Osiem notatek o jednym wierszu Kazimierza Przerwy-Tetmajera, [w:] Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje.
● Sienkiewicz B., Tetmajer – między obecnością a jej śladem, [w:] Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, dz. cyt.
● Stala M., Rozbita dusza i jej cień. Pytanie o człowieka w poezji Kazimierza Tetmajera, [w:] tegoż, Pejzaż człowieka. Młodopolskie myśli i wyobrażenia o duszy, duchu i ciele, Kraków 1994.
● Suszek E., Figuracje braku i nieobecności. Miłobędzka, Białoszewski, Kozioł, Kraków 2020.
● E. Bartos, Figury braku. O prozie Stanisława Dygata, Katowice 2016.
● Świeściak A., Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku, Kraków 2010.
● Świeściak A., Przemiany poetyki Ryszarda Krynickiego, Kraków 2003.
● Włodarczyk J., Tetmajerowskie credo – o wierszu „Ta trawa, której nikt nie kosi”, [w:] Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel, P. Próchniaka, M. Stali, Kraków 2003.
● Wojda D., Milczenie słowa. O poezji Wisławy Szymborskiej, Kraków 1996.
Go to article

Authors and Affiliations

Urszula Pilch
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Jagielloński, Kraków

“I am going to paint your picture, nobody but you, always you”: Portrait paintings of women in the literature of the Young Poland period

Lidia Kamińska
Ruch Literacki | 2021 | No 4 (367) | 513-532 | DOI: 10.24425/rl.2021.138743
Keywords Polish literature of the late 19th and early 20th century the Young Poland period literature and art ekphrasis portrait paintings of women Stanisław Przybyszewski (1868–1927) Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865–1940) Jan August Kisielewski (1876– 1918) Karol Irzykowski (1873–1944) Wacław Berent (1873–1940) Stanisław Grudziński (1852–1884)
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Ekphrases are fairly common in the literature of the Young Poland movement, with descriptions of paintings of women making up a notable portion of such visual representations. This article examines the functioning of the motif of a woman’s portrait in the work of writers of the late 19th and early 20th century, including Stanisław Przybyszewski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan August Kisielewski, Karol Irzykowski, Wacław Berent and Stanisław Grudziński. The analyses, guided by feminist literary theory, focus on the implied artist's control over the painted figure (man over woman, but also the woman artist over the male recipient), the ways in which the work of art can becomes a vehicle of subconscious truths, the correspondences between emotions and colours.
Go to article

Bibliography

Literatura podmiotu

● Berent Wacław, Próchno, wstęp i oprac. J. Paszek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979.
● Grudziński Stanisław, Żona artysty, t. II, G. Gebethner i Spółka, Kraków 1891.
● Irzykowski Karol, Pałuba. Sny Marii Dunin, oprac. A. Budrecka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
● Kisielewski Jan August, W sieci, oprac. R. Taborski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969.
● Przerwa-Tetmajer Kazimierz, Anioł śmierci, Universitas, Kraków 2004.
● Przybyszewski Stanisław, Homo sapiens. Na rozstaju, Lektor, Warszawa 1923.
● Przybyszewski Stanisław, Mocny człowiek. Powieść, Gebethner i Wolff, Warszawa–Kraków, 1912.
● Przybyszewski Stanisław, Psychiczny naturalizm (O twórczości Edvarda Muncha), [w:] tegoż, Synagoga szatana i inne eseje, wybór, wstęp i tłum. G. Matuszek, Oficyna Literacka, Kraków 1995.
● Rimbaud Jean Arthur, Samogłoski, tłum. A. Ważyk, [w:] Symboliści francuscy, wyb. i wstęp. M. Jastrun, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1965.

Literatura przedmiotu

● Badowska Katarzyna, „Godzina cudu”. Miłość i erotyzm w twórczości Stanisława Przybyszewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
● Bajda Justyna, Poeci – to są słów malarze… Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
● Baudelaire Charles, O ideale i modelu, [w:] tegoż, Rozmaitości estetyczne, wstęp i przeł. J. Guze, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2000.
● Bourdieu Pierre, Męska dominacja, tłum. L. Kopciewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004.
● Cixous Hélène, Śmiech Meduzy, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 4/5/6 (22/23/24), 1993, s. 147–166.
● Delumeau Jean, Strach w kulturze Zachodu. XIV-XVIII w., przeł. A. Szymanowski, Pax, Warszawa 1986.
● Dziadek Adam, Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2011.
● Gutowski Wojciech, Nagie dusze i maski. O młodopolskich mitach miłości, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
● Jung Carl Gustav, O naturze kobiety, wyb. i przeł. M. Starski, Brama, Poznań 1992.
● Kaluta Izabella, „Ona – sztuka”. Funkcje postaci kobiecych w „Próchnie” Wacława Berenta, „Pamiętnik Literacki” LXXXV, z. 2, 1994, s. 36–61.
● Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
● Kosiński Dariusz, Czego nawet nazwać nie można…, [w:] tegoż, Sceny z życia dramatu, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.
● Kunz Dominique, Poczucie obrazu, [w:] Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2006.
● Markowski Michał Paweł, Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza, „Pamiętnik Literacki”, XC, z. 2, 1999, s. 229–236.
● Markowski Michał Paweł, Pragnienie obecności. Filozofie reprezentacji od Platona do Kartezjusza, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 1999.
● Nietzsche Fryderyk, Narodziny tragedji, przeł. L. Staff, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, Warszawa 1924.
● Paglia Camille, Seksualne persony. Sztuka i dekadencja od Neferetiti do Emily Dickinson, przeł. M. Kuźniak, M. Zapędowska, Wydawnictwo Brama, Poznań 2006.
● Paszek Jerzy, Aluzje plastyczne w „Próchnie” Berenta, „Ruch Literacki”, z. 2 (113), 1979, s. 89–101.
● Podraza-Kwiatkowska Maria, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Universitas, Kraków 1994.
● Praz Mario, Mnemosyne. Rzecz o powinowactwie literatury i sztuk plastycznych, przeł. W. Jekiel, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2006.
● Praz Mario, Zmysły, śmierć i diabeł w literaturze romantycznej, przeł. K. Żaboklicki, wstęp: M. Brahmer, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2010.
● Rusek Iwona E., Pragnienie, symbol, mit. Studium o „Próchnie” Wacława Berenta, Uniwersytet Warszawski – Wydział Filozofii i Socjologii, Warszawa 2013.
● Samborska-Kukuć Dorota, Frustracje Julii Chomińskiej. Dylogia („W sieci”, „Ostatnie spotkanie”) Jana Augusta Kisielewskiego lekturą queerową?, „Teksty Drugie”, nr 4, 2011, s. 161-170.
● Wysłouch Seweryna, Literatura a sztuki wizualne. W perspektywie semiotyki [w:] Literatura a malarstwo – malarstwo a literatura. Panorama myśli polskiej XX wieku, red. G. Królikiewicz, O. Płaszczewska, I. Puchalska, M. Siwiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
● Zalewska Agata, Kobieta w prozie Wacława Berenta, [w:] Wiek kobiet w literaturze, red. J. Zacharska, M. Kochanowski, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2002.
Go to article

Authors and Affiliations

Lidia Kamińska
1
ORCID: ORCID
  1. Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

This page uses 'cookies'. Learn more