Designed as an introduction to the topic of „The Bible in Culture", this article is, by its very nature, synthetic. The author merely wanted to signal the necessity of a new approach to the Biblical literature which was by no means being created in isolation, independently of rich cultural milieu. For Israel, such an environment was not only a great civilization of Egypt, Anatolia or Mesopotamia but also traditional religions of Syria and Palestine. The metaphor of the seed sown into the soil, to which the Gospel so often refers, has its deep meaning also when applied to the Old Testament. Biblical authors were firmly rooted in the culture of their era, transgressing the borders of the chosen nation. However, with time a tendency would appear of Israel closing itself to the influence of the pagan world. Christ, neverthe- less, addresses his good news to all peoples (Mt 28,19), which presupposes its inculturation depending on the milieu of a given epoch.

The obscure gloss Phix, which is attested in Hesiod’s Theogony, is thought to denote the same Theban monster that bears the name Sphinx in later sources and appears in the Oedipus saga. The present paper argues, however, that the word Phix cannot be convincingly shown to be cognate with the word Sphinx, since the origin of the latter seems to be a Greek word for a strangling monster – as linked with the verb σφίγγω – whereas the former is probably of non-Greek and possibly even non-Indo-European origin. Subsequently, the article proceeds to discuss a number of ancient Near Eastern sources, in particular those featuring infant-killing spirits, in order to demonstrate the emergence of the sphinxes in Greece from the Levant.

Stary Testament jest wyraźnie mieszanką mitów i prawdziwych postaci historycznych z ich wydarzeniami. Nie ma wątpliwości co do wkładu mitologii, ponieważ większość Księgi Rodzaju została utworzona na podstawie wspólnych mitologicznych relacji z całego starożytnego Bliskiego Wschodu. Opowieści o stworzeniu, pierwszej parze, ogrodzie Eden, Kainie i Ablu, wielkim potopie i wiele innych są znane w narracjach całego regionu. Chociaż relacje te są mitologiczne, nie oznacza to, że nie zostały ukształtowane przez prawdziwe wydarzenia. Specjaliści spekulują o wielkiej powodzi, która miała miejsce na Bliskim Wschodzie w wyniku podniesienia się poziomu wody pod koniec ostatniej epoki lodowcowej (około 5000 lat przed Chr.). Zbiegło się to w czasie z rewolucją rolniczą, która opanowała Żyzny Półksiężyc i Egipt. Różne ludy Lewantu przyjęły mitologiczne narracje i przeformułowały je, aby stworzyć własne, unikalne i oryginalne opowieści. Niektóre z głównych postaci biblijnych, jak Adam i Ewa, Noe, Lot, wreszcie patriarchowie (Abraham, Izaak i Jakub), były własnymi kompozycjami, ale jak widać na przykładzie patriarchy Abrahama, który nie był postacią wyjątkową wśród narodu hebrajskiego, jego nawrócenie na monoteizm jest jednak czymś charakterystycznym dla duchowej twórczości Żydów. Tu, podobnie jak w Nowym Testamencie, archeologia jest niezbędną pomocą w zlokalizowaniu rzeczywistości i prawdy historii sakralnej i religijnej oraz jej rozwoju w dziejach ludzkości.

The illustrated weekly Wędrowiec (The Wanderer), published in 1863–1906, certainly lived up to its programmatic title and published a great deal of material on geography, history of culture and travels abroad. This article discusses the texts that dealt with the ancient history of the Middle East.

Polish scholarly magazines Biblioteka Warszawska [Warsaw Library] (1841–1914) and Ateneum (1876– 1901) devoted a quite a lot of attention to recent discoveries in the field of ancient history, cultural history and descriptions of foreign countries. This article discusses materials on the ancient Middle East published in both of these periodicals.