In this paper reflection on the research legacy, especially in the subject of the Polish and Russian intelligentsia, by Andrzej Walicki is undertaken. The following issues were accepted as the source of inspiration for discussion about specificity of the intelligentsia and its present calling: interdependence between intellectual and moral researcher’s growth and the topics he investigates, individual freedom in the light of liberal values, ideological quests of the Polish and Russian intelligentsia, the motives for initiation Poland‑Russia dialogue inspired and conducted by their intellectual elites, on the basis of their typological similarity. The problem of creative power of words and using them as a tool for protecting the space of individual freedom is discussed from the angle of the triad: „words – deeds – values”, suggested by Walicki in his research paper.

This article has been inspired by the work of Andrzej Walicki. The author of The Slavophile controversy: History of a conservative utopia in the nineteenth‑century Russian thought (1975) explored several worldviews and pointed to various similarities among several thinkers. The article discusses and compares the views of Russian neo‑Slavophiles and Western traditionalists (J. Evola, R. Guénon, P. Sorokin). The author of the article brings to light the main assumptions of the conservative and traditionalist utopias: a struggle against rationalism, individualism, liberalism and capitalism.

In this article, I am trying to enquire briefly into a certain issue that was, in a way, the hallmark of Andrzej Walicki’s worldview. The issue concerns his interpretation of freedom, and above all, his preference for negative freedom („freedom from”), which epitomized liberalism, against the concept of positive freedom („freedom to”), which for Walicki was a systemic and pernicious encumbrance in Marxism. However, in his later works, Walicki nuanced his opinions and paid more attention to the weaknesses of liberalism arising from its inability to absorb some aspects of positive freedom associated with contemporary ideas inspired by Marxism.

In his article Author analyses two different approaches to Polish philosophy of the second half of the 19th century represented by Tadeusz Kroński and Andrzej Walicki.

This article is devoted to the presentation of the philosophical contacts between Andrzej Walicki and his contemporary Russian philosophers. On the basis of already published texts as well as archived correspondence, Walicki’s relations with Sergei Hessen and Dmitry Chizhevsky, and especially with Fr. Georges Florovsky, are discussed. Walicki and Russian thinkers deliberated about historiosophy, the history of Russian philosophy and even theology. In spite of their different perspectives (Florovsky was the founder of the so‑called neo‑Patristic synthesis, which had an exclusively historical significance for Walicki), they played a significant role in popularizing Russian thought in the West, especially in the USA.

The article deals with two issues: (1) the research method of father Georges Florovsky used in his study entitled The Ways of Russian Theology (1937), which is regarded a classic in its genre, and (2) the practice of scientific research conducted with the use of this method. The article is supplemented with Florovsky’s opinions, expressed in letters to his brother Anton, a professor at the Charles University in Prague, concerning the scientific achievements of the authors and scholars whom he met with or whom he came to work with after his departure to the USA (1948). The content of this correspondence has remained hitherto unpublished.

Celem artykułu jest przedstawienie rezultatów badań z zakresu historii idei zarówno europejskiego republikanizmu, jak i radykalizmu politycznego. Punktem wyjścia podjętych analiz jest rekonstrukcja interpretacji historycznego sensu sarmackiego republikanizmu szlacheckiego wypracowanej przez jednego z głównych przedstawicieli Warszawskiej Szkoły Historii Idei – Andrzeja Walickiego. W nawiązaniu do tej interpretacji, argumentacja przedstawiona w artykule kieruje się przeciwko szeroko akceptowanej tezie o jednoznacznym konserwatyzmie tej formy republikanizmu. Drogą argumentacji jest wskazanie na wewnętrzną paradoksalność opisywanego zjawiska intelektualnego, będącego z perspektywy historii idei anty-absolutystyczną, obywatelską ideologią wolności politycznej. Tym, co stanowi w artykule przedmiot krytyki, jest podjęta przez Walickiego próba interpretacji republikanizmu szlacheckie-go jako „zalążkowej” postaci nowoczesnego nacjonalizmu obywatelskiego. Argumentem przeciwko tej interpretacji jest stwierdzenie, iż jest ona oparta na normatywnym, a nie tylko opisowym podejściu do idei nowoczesności oraz ukrytej tezie na temat wewnętrznej logiki historii. W myśl głównej tezy artykułu, właściwszą drogą rozwiązania paradoksu związanego z interpretacją sarmackiego republikanizmu szlacheckiego jako „konserwatyzmu wolności” jest wpisanie tego zjawiska w euro-pejską tradycję radykalizmu politycznego. Oryginalność przedstawionych tu badań z zakresu historii radykalizmu polega na wypracowaniu w ich ramach uogólnionego pojęcia „radykalizmu stanowego”. Celem tej konstrukcji pojęciowej jest umożliwienie zidentyfikowania idei samej nowoczesności jako integralnego elementu ideologii radykalizmu trzeciego stanu względnie radykalizmu klasy średniej. Zgodnie z przed-stawioną w artykule interpretacją, sarmacki republikanizm szlachecki należałoby z kolei zidentyfikować tak samo, jak francuski „frondyzm” – jako swoisty radykalizm szlachecki, w którym można widzieć pewną sekularną religię polityczną.