W polemice z marcjonizmem Justyn broni Starego Testamentu stanowiącego wartość również dla chrześcijan nawet po przyjściu Chrystusa. W jego spojrzeniu na judaizm widzimy bardzo zróżnicowane postawy. Z P rawa Mojżeszowego, które jest kodyfikacją prawa naturalnego, wydobywa zasady nadal obowiązujące chrześcijan i wszystkich ludzi. Natomiast elementy Prawa zapowiadające tajemnice Chrystusa i przepisy dane Żydom ze względu na zatwardziałość ich serca straciły na znaczeniu wraz z Jego przyjściem. W części Dialogu dotyczącej dyskusji na temat mesjańskiej i boskiej tożsamości Jezusa Justyn opiera się zasadniczo na interpretacji odpowiednich tekstów Starego Testamentu. Niekiedy tylko czyni złośliwe uwagi pod adresem Żydów, którzy nie uznali Jezusa za obiecanego Mesjasza i Syna Bożego, gdyż nie rozumieją Starego Testamentu i koncepcji „drugiego Boga”. Najbardziej antyżydowska jest ostatnia część Dialogu, w której Justyn wyraźnie głosi teorię substytucji, że chrześcijanie są teraz nowym ludem Bożym, który zajął miejsce odrzuconego przez Boga Izraela. Wspólna wyznawcom judaizmu i chrześcijaństwa jest wiara w Boże objawienie zawarte w Starym Testamencie, różni ich zaś jego rozumienie i interpretacja.

W niniejszym artykule omawiam kategorię dzieł osieroconych i trudności w dostępie do dorobku, którego status autorski i prawny nie jest ustalony. W tym kontekście przedstawiam biogramy i twórczość wszystkich żydowskich filozofów, którzy otrzymali doktoraty w latach 1918–1939 na Uniwersytecie Jagiellońskim, a których losów nie udało się później ustalić i można domniemywać, że nie przeżyli drugiej wojny światowej.

The article presents the roots of contemporary Jewish-Polish relations in Poland. The Author analyses various phenomena and processes, leading to initiation of the Polish-Jewish dialogue in the years 1979- -1997, as well as evaluates the mutual relations between the two social groups in the turn of 1980s to 1990s.

W przeszłości zakładano w teologii całkowite zastąpienie Izraela na obecnym etapie Bożej ekonomii zbawczej przez Kościół Chrystusowy. Tymczasem współczesne nauczanie Magisterium coraz wyraźniej odrzuca takie założenie. Myślenie o Żydach w perspektywie religijnej nie zaczyna się teraz od pamięci zerwania, lecz od wyznania „duchowej więzi”, wspólnych korzeni, wspólnego dziedzictwa. Zgodnie z nauczaniem Kościoła aktualnie istniejąca wspólnota wyznawców judaizmu tak czerpie z dziedzictwa Starego Testamentu i tak je rozwija, że warto zalecić „obustronne poznanie się i poszanowanie”, wspólne studia biblijne i teologiczne, „braterskie rozmowy”. Nie wolno już w teologii, która chce być katolicka, konstruować obrazu Żyda według własnych wyobrażeń, lecz trzeba wysłuchać jego świadectwa o sobie i wierze i na tej podstawie próbować zrozumieć, wewnątrz własnej wiary, jego miejsce w planach Bożych. Na podstawie takich założeń artykuł próbuje przedstawić katolickiej teologii judaizmu pewne kierunki rozwiązań do przemyślenia i dyskusji.

This article presents Jewish mutual aid associations in the Kingdom of Poland in the nineteenth century. Among the discussed matters are: the legal foundations for organising associations of this type, the chronology of their establishment, the socio-professional character of the founders and members, the attitudes of the authorities towards the creation and operation of these associations. The article is based on original, previously rarely used archives. There were 67 associations established in the discussed time period, including 32 in the Piotrków district (gubernia) and 17 in the Warsaw district.

The present overview of current Christian-Jewish dialogue shape firstly specifes the dialogue and its partners concept meaning applied to the relations between religious societies. It draws our attention to the polarisations within the Christianity and Judaism as well as to the differencies in dialogue advancement between bodies keeping the dialogue and the general public. It points out the different motivation prompting Jews and Christians to keep the dialogue and the infuence of this on understanding the sense, the choice of its representatives and the theme of the dialogue.

The deepening mutual cognition along with the growing awareness of both; chances and limits of consensus in the dialogue, are indicated among the previous achievements. From the side of the catholic church, irreversible will of the dialogue along with the appropriate directions of doctrinal clarifcations of the Church Teaching are strongly emphasized.

The theological questions are raised that on the Christian side develop from the acknowledgment of irremovability of the covenant between God and Israel. The questions refer to the contemporary situation and the eschatological perspective of existence of two communities considering themselves as continuation of the covenant between God and Abraham, as well as their relation towards Israel Land. The article at its conclusion stipulates the deepening of the awareness of the mystery whenever resuming the religious topics in the dialogue.

Exegesis of Matthew 16:13-20, made in the light of historical and doctrinal terms occurred after 70 years in Judea, in which the evangelist Matthew was presented with its Judeo-Christian Church, indicates clearly existing in the text emphasis and related them to universalist objectives . They primarily guided him to define the saving message of Jesus the Risen of being Christological and Ecclesiological, in the final version edited by himself, in the Gospel of the Kingdom at the turning point for the fate of the Palestinian Church. The scene from Caesarea Philippi is edited in a manner which allows Peter to run his church in the Hellenistic world in order to gain complete doctrinal confidence that the same power of binding and resolving in heaven and on earth which he received from Jesus Simon Barjon to exercise it in the land of Israel, is also possessed by Simon Peter to celebrate it with the same saving efficiency in the lands of the heathen. Without this doctrinal certainty, it would probably be impossible to guarantee its further Judeo-Christian existence in the world of ethnochristians and gentiles.

Artykuł przedstawia Lublin jako miejsce pamięci poprzez analizę dwóch narracji literackich o żydowskich mieszkańcach miasta oraz o zagładzie i nieobecności lubelskich Żydów. Döblin opisuje w swojej relacji podróżnej Podróż po Polsce (1925) istniejące obok siebie światy polskiego i żydowskiego Lublina. Krall dokumentuje w reportażu literackim Niezwykle długa linia (2004) eksterminację społeczności żydowskiej i wyparcie z pamięci polskich mieszkańców miasta wspomnienia o ich żydowskich sąsiadach.

The Author presents in this paper a concept of research on the Jewish ethos internalized in the groups representing main political trends that were popular among the Polish Jewry in the interwar Poland (1918-1939). These trends are: Zionism, Socialism, Folkizm and a policy of Assimilation. Analysis of above group's ethos covers research on the following issues: values and attitudes constituting the ethos of a specific group, sources and function of the ethos and instruments of communication used in transmission of the ethos.

Celem artykułu jest ukazanie tematyki niemieckiej na łamach polskiej prasy lokalnej, na przykładzie wydawanych w Siedlcach w latach trzydziestych XX w. pism: „Gazeta Podlaska”, „Nowa Gazeta Podlaska”, „Głos Podlaski”, „Ziemia Siedlecka”, „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie” i „Życie Podlasia”.