This work attempts to reconstruct the culture that contributed to the philosophical way of thinking. My goal is to extract two important factors: religion carrying individual experience and the importance of certain ideas which are present in that culture. Sources of philosophical thinking can be found in the structure of polis. Only on its basis could the idea of the wise man and citizen as well as religion-oriented individual experience be raised. Greek polis paves the way for a new style of thinking by creating the conditions for its citizens to follow the ideal, regardless of the position they occupy in society. Sustainability, which should be a feature of a good citizen, is also the essence of society. Highly positioned wisdom as moral reflection tinged with religiosity allows thinking according to the laws of logos. Finally, the experience offered by the mystery cults leads to the transformation of their own existence and the emergence of a way of recognition of reality different than before. Undeniably, all the elements related to structure policies with its ideals contribute to the emergence of a new way of thinking in the form of philosophy. One could say that the philosophical objectivity is preceded by the subjectivity and rationality of its roots dating back to irrationality.

According to Descartes, it is possible to doubt successfully that there is external world, all around us, yet still to have language, in place, without any complication. According to Wittgenstein, to doubt everything about the external world except language means nothing more than to doubt everything about the external world including language. Why? No speaker is more certain about the meaning of his words than about the external things he believes to be unassailable (for example, that he has two hands and two legs). Without this constitutive connection there would be no communication of a definite sense. Wittgenstein suggests that, after the author of the Meditations on First Philosophy adopts the hypothesis of evil deceiver, we are only under the impression that we deal with language (or that we read a text). We instead deal with symptoms of something rather different. The objective of this paper is to critically reassess Wittgenstein’s criticism of the possibility of holding such a radical sceptical position.

The aim of the study was to examine identity statuses in various life domains and the relationship between identity and well-being. We adopted the three-dimensional model of identity (Crocetti et al., 2008), including: in-depth exploration, commitment, and reconsideration of commitment. Moreover, in accordance with domain-specific approach (Goossens, 2001), we sought to empirically derive identity statuses in various life domains. The participants included 835 emerging adults (Mage = 21.81, SD = 2.33). We examined eight domains previously identified in qualitative research: personality characteristics, past experiences, family, friends and acquaintances, worldview, hobbies and interests, aims and plans for the future, and occupation. To measure three identity processes, we used a modified version of the Utrecht-Management of Identity Commitments Scale (Crocetti et al., 2008) and to measure well-being we used the Mental Health Continuum-Short Form (Keyes, 2013). Results indicate that, although the statuses identified in previous research were, to a large extent, replicated (except moratorium), people were classified in different statuses in different domains; thus, we conclude that talking about statuses should be limited to a given domain. Well-being was the highest in achievement statuses and the lowest in diffusion, but only in two examined domains: personality characteristics and past experience.

Evaluation apprehension is the anxiety arising from a concern that one’s knowledge or expertise may be evaluated unfavorably by an audience. In this regard, the educational field comprising students’ discussions, lectures, presentations, and interactions is not an exception. Plethora of studies on student apprehension demonstrated that the construct is under the influence of different factors and can create various consequences. The aim of the present review is to complement and encapsulate previous research on student apprehension by providing an updated review on the concept in different disciplines. Data from 30 studies published in Elsevier, Springer, Taylor & Francis, and System were coded based on a coding scheme. The studies were broadly classified into four categories in the realm of education in terms of students’ disciplines; namely, Second/Foreign Language Learning (9 studies), Accounting and Finance (4 studies), Medicine, Nursing, and Pharmacy (6 studies), and miscellaneous disciplines (11 studies). The focus of this review pivoted around antecedents and consequences of student apprehension in each field. The analysis demonstrated the multidimensional nature of the construct caused by a host of variables and resulting in a multitude of ramifications. Based on these findings, some implications and strategies for mitigating student evaluation apprehension are presented.

Bullying at work is a long-standing area of research interest that requires investigation of the role of the individual exposed to systematic negative behaviour. Studies using cross-sectional samples and broad personality measures have found some distinguishing personal characteristics of employees who are bullied compared to others. Few, however have applied theoretical frameworks to explain why personality can play a part in why an individual ends up at the receiving end of bullying and harassment at work. This article applies an overall and specific theoretical model, the vulnerability thesis, to investigating the role of temperament in relation to workplace bullying. The results show that (1) some employees exposed to bullying at work also acted as perpetrators (provocative victims), that (2) exposure to bullying at work is connected with temperamental emotional vulnerability, and that (3) hostility and self-oriented aggression mediate the role of personality in the form of temperament in relation to workplace bullying. Strengths and weaknesses and potential practical implications for helpers of employees exposed to bullying at work are discussed.

Maternal mortality has posed a great problem in the health sector of most African countries. Nigeria’s maternal mortality ratio remains high despite efforts made to meet millennium development goal 5 (MDG5). This study used the Lagos state community health survey 2011 and the Lagos state health budget allocations 2011 to examine the effect of government expenditure on maternal mortality ratio. Factors like inadequate transportation facilities, lack of awareness, inadequate infrastructures, which contribute to high maternal mortality rate, can be traced back to revenue though under different ministries. The other ministries need to work and support the ministry of health in the fight against maternal, especially in Lagos state. Secondary data was compiled from the state budget, records of death in different local governments in the state and relevant reviewed literature. Regression analysis was used to analyze the hypothesis and it was discovered that government expenditure does not have a significant effect on maternal mortality based on the R-square coefficient. However, correlation coefficient gives a contrasting result. Hence, further research work, government expenditure from other local government areas need to be taken into consideration to arrive at a valid conclusion. It is difficult to ascertain how much of the revenue allocated was put to appropriate use, due to a high level of corruption.

This paper presents the results of a study on the Polish version of the Generic Conspiracist Beliefs Scale (GCBS), which was designed to measure individual differences in conspiracist thinking (Brotherton, French, & Pickering; 2013). The Polish version of the scale had excellent internal consistency as measured by Cronbach alpha: .93. The Polish version also had excellent test-retest stability. To check the validity of the questionnaire, various tools were used to measure the characteristics that can be correlated with conspiracist thinking. As a result, it was found that conspiracist thinking is positively correlated with the external locus of control, the results obtained in the Scale of Belief in Zero-Sum Game and the results of the MMPI-2 Paranoia scale. It was also found that patients with paranoid personality disorder and paranoid schizophrenia had higher results on the adapted scale than healthy subjects. In sum, the Polish version of GCBS had satisfactory psychometric properties, which makes it useful for measuring conspiracist thinking.

While personality is strongly related to experienced emotions, few studies examined the role of personality traits on affective forecasting. In the present study, we investigated the relationships between extraversion and neuroticism personality traits and affective predictions about academic performance. Participants were asked to predict their emotional reactions two months before they will get their results for one important exam. At the same time, personality was assessed with the Big Five Inventory. All the participants were contacted by a text message eight hours after that the results were available, and they were requested to rate their experienced affective state. Results show moderate negative correlations between neuroticism and both predicted and experienced feelings, and that extraversion exhibits a weak positive correlation with predicted feelings, but not with experienced feelings. Taken together, these findings confirm that extraversion and neuroticism shape emotional forecasts, and suggest that affective forecasting interventions based on personality could probably enhance their efficiencies.

Correctional staff is particularly exposed to occupational stress which in turn can have a negative impact on their job performance. This study attempted to analyse the role of personality, organizational factors, and stress coping strategies in shaping job satisfaction. 163 correctional staff members who were being trained at the Central Training Centre of Correctional Services in Kalisz, Poland, participated in the study. The following tools were used: The Bochum Inventory of Personal Work Features (BIP), the Multiphasic Inventory for Measuring Coping (COPE), and the Satisfaction with Job Scale (SSP).

Staff working directly with inmates scored the lowest in terms of job satisfaction. Social sensibility is a predictor of job satisfaction among each study subgroup and each correctional department and correctional staff as a whole. Correlates of job satisfaction among correctional officers were: Active coping with stressful situations and Seeking social support for emotional and instrumental reasons.

Zachowania zwierząt i ich uwarunkowania przyczynowe są przedmiotem zainteresowania licznych nauk behawioralnych. Jedną z najważniejszych klasycznych nauk behawioralnych jest etologia, której przedmiotem jest zarówno opis i kwantyfikacja zachowań, jak i analiza szerokiego spektrum ich uwarunkowań przyczynowych. Etologia kładzie też nacisk na znaczenie porównawczych badań behawioralnych oraz badań prowadzonych w warunkach terenowych. W klasycznej etologii specyficzne wzorce zachowania były ujmowane jako elementy hierarchicznie zorganizowanych systemów ogniskujących się wokół określonych funkcji. Pojęcie instynktu było jednak dalekie od jednoznaczności i współcześnie nie jest już w naukach behawioralnych często stosowane. Wiemy też, że przepływ pomiędzy poziomami organizacji w układzie nerwowym i wszelkich układach ożywionych jest wielokierunkowy. Zakładanie, że procesy rozgrywające się na wyższych poziomach organizacji układów ożywionych można i należy w całości wyjaśniać odwołując się do procesów rozgrywających się na niższych poziomach organizacji staje się więc w znacznym stopniu nieuzasadnione. Redukcjonizm w naukach behawioralnych ma też inne oblicze: tzw. zasady oszczędności myślenia stosowane podczas wyjaśniania obserwowanych zjawisk (brzytwa Ockhama, kanon Lloyda Morgana). Odkąd w metodologii badań naukowych zaczęła obowiązywać zasada falsyfikowalności Karla Poppera, w badaniach behawioralnych odchodzi się jednak od redukcjonistycznego wyjaśniania obserwowanych zjawisk i stosuje się podejście opierające się na doświadczalnym testowaniu kolejnych hipotez, proponujących różne alternatywne wyjaśnienia obserwowanych zjawisk, niekoniecznie najprostsze. Klasyczna etologia była tzw. obiektywistyczną nauką o zachowaniu się: jej zwolennicy nie negowali istnienia u zwierząt zjawisk subiektywnych, jednak odwoływanie się do nich nie było uznawane za wystarczające wyjaśnienie mechanizmów badanych zjawisk. Obecnie możemy jednak stawiać coraz śmielsze hipotezy dotyczące subiektywnych przeżyć zwierząt dzięki rozwojowi zaawansowanych technik neuroobrazowania, takich jak funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI). Nauki behawioralne stale się rozwijają, a stosowane w nich metody ciągle się doskonalą. Można więc mieć nadzieję, że filozofia i nauki behawioralne jeszcze przez długi czas będą wspólnie wzbogacać naszą wiedzę o czynnikach kształtujących zachowanie zwierząt i człowieka.

Ewolucyjna biologia rozwojowa (evo-devo) zaczyna być popularna wśród psychologów, a przez niektórych jest widziana jako „nowa biologia dla psychologii” (Hofer 2014). W szczególności chodzi o koncepcję rozszerzonej dziedziczności (Extended Inheritance), którą się uważa za (neo-)lamarkowską, i zgodnie z którą dziedziczone jest wszystko to, co przyczynia się do utrzymania podobieństwa na przestrzeni pokoleń i do fitness potomstwa – od genów jądrowych, przez ekspresję genów, matczyną opiekę, aż po niszę ekologiczną, kulturową, językową, etc. W artykule analizuję potencjał koncepcji rozszerzonej dziedziczności, biorąc za przykład międzypokoleniowy przekaz stylu przywiązania i zdolności do mentalizowania. Przedstawiam opis mechanizmu neuroendokrynnego tego przekazu. Pokazuję następnie, że a) zjawisko metylacji DNA jest komplementarne w stosunku do mechanizmu neuroendokrynnego, ale nie rewolucyjne, tak jak to zapowiada; b) pojęcie rozszerzonego dziedziczenia miesza trzy kwestie zasadnie rozdzielone przez neodarwinizm: pochodzenia zmienności, losu zmienności i dziedziczenia; c) choć motywacją evo-devo jest sprzeciw wobec rzekomego determinizmu genetycznego neodarwinizmu, to pojęcie transgeneracyjnego dziedziczenia jest deterministyczne (choć to determinizm epigenetyczny).

Ten tekst szkicuje związek pomiędzy kategoriami żyjącego osobnika, organizmu oraz życia. Argumentuję, że chociaż te kategorie są związane ze sobą i często traktuje się je jako takie same, powinniśmy od siebie je separować od siebie. Główny argument za oddzieleniem osobnika od życia ma charakter metodologiczny: definicje życia interesują głównie atrobiologów i uczonych zajmujących się definicją powstawania życia, podczas gdy żyjący osobnik jest ważny w, miedzy innymi, standardowej biologii ewolucyjnej i ekologii. Obecnie wśród pojęć żyjącego osobnika obecnie dominują różne formy definicji ewolucyjnej (indywiduum jako jednostka selekcji). Żyjący osobnik rozumiany w taki sposób nie jest identyczny z obiektem strukturalnie ograniczonym i funkcjonalnie zintegrowanym samopodtrzymującym się, zwykle nazywanym organizmem”. Ponadto sukces eksplanacyjny ewolucyjnego pojęcia osobnika implikuje, jak sądzę, przyjęcie pewnej wersji ewolucyjnej definicji życia. W ostatniej części tego artykułu proponuję procesualno-ewolucyjną definicję życia, która wskazuje związek pomiędzy trzema wspomnianymi kategoriami.

Biologia jest nauką o życiu. Określenie to, zwięzłe i najczęściej stosowane, zadowala prawie wszystkich. Zupełnie inaczej ma się sprawa, kiedy pada pytanie „Co to jest życie?”. Wówczas okazuje się, że nie można wskazać ani jednej właściwości, której obecność lub brak jednoznacznie rozdzielałaby „żywe” od „nieżywego”. Autor przedstawia źródła tych trudności a następnie przedstawia własną próbę rozwiązania problemu definicji życia — odwołującą się do idei poziomów organizacji biologicznej. Jego zdaniem, dla scharakteryzowania zjawisk, które są przedmiotem badań biologii powinniśmy posługiwać się nie jednym pojęciem życia (lub żywego organizmu), lecz trzema pojęciami: zorganizowanej materii biologicznej (dla poziomu molekularnego i subkomórkowego), organizmu żywego (dla poziomu osobnika) i życia (dla sfery zjawisk rozgrywających się na płaszczyźnie populacyjno-gatunkowej i biocenotycznej).

W tym artykule prowadzona jest wstępna analiza historyczno-problemowa dotycząca konceptualizacji pojęcia genu na gruncie genetyki molekularnej. Punktem wyjścia jest historyczny zarys relacji genetyki klasycznej oraz genetyki molekularnej; wskażę, w jaki sposób bagaż konceptualny genetyki klasycznej wpływał na rozwój pojęcia genu stosowanego w ramach genetyki molekularnej. Następnie zaprezentuję kilka prób uchwycenia w ramach filozofii nauki różnych podejść do zagadnienia pojęcia genu, m. in. sceptycyzmu względem genów oraz koncepcji genu nominalnego. Na bazie tych tropów nakreślę intuicję mówiącą, że koncepcja genu funkcjonująca w ramach genetyki molekularnej powinna być rozpatrywana z punktu widzenia eksperymentalizmu oraz pragmatyzmu. Wydaje się, iż należy pojęcie genu na gruncie genetyki molekularnej konceptualizować możliwie szeroko i w odniesieniu do materiału genetycznego, aby mogło pozostać funkcjonalne.

Celem artykułu jest rozważenie możliwych relacji między kategoriami „umysł” i „życie”. Zdaniem niektórych autorów, kategorie te są ściśle ze sobą powiązane lub nawet stanowią dwie strony tego samego zjawiska. Tezę tę poddaję analizie i ocenie w świetle różnorodnych podejść do zagadnienia definiowania życia, w szczególności nurtu metabolicznego (kładącego nacisk na samotworzenie i samopodtrzymywanie się) oraz nurtu ewolucyjnego (który koncentruje uwagę na ewolucji drogą doboru naturalnego). Pierwszy z tych nurtów reprezentuje koncepcja autopoiesis Humberto Maturany i Francisco Vareli, drugi zaś cybernetyczna definicja życia autorstwa B. Korzeniewskiego oraz zaproponowana przez J. H van Haterena modyfikacja darwinowskiej definicji życia. Szczególnie interesująca wydaje się możliwość nawiązania relacji miedzy kategoriami umysłu i życia na gruncie podejścia ewolucyjnego.

Obecnie żywo dyskutuje się „wymiar lamarkowski” i „mechanizmy lamarkowskie” zaznaczając, że są one zgodne z Darwinem, ale wymagają rozszerzenia: Modern Synthesis do Extendent Evolutionary Synthesis. Oba te niefortunnie związane z Lamarckiem terminy rzeczywiście określają grupę zjawisk, której symbolem są sformułowania Jabłonki „niektóre zmiany ewolucyjne powstają nie losowo, lub nawet według instrukcji”. Mechanizmy lamarkowskie prowadzące do tych zmian ewolucyjnych powstały jednak drogą darwinowską znacznie wcześniej. O tym wcześniejszym etapie mówi się zbyt rzadko, a typowe rozumienie lamarkizmu silnie sugeruje jego brak. Termin „lamarkizm” rozumiany był i jest bardzo różnie zarówno w różnym czasie jak i w różnych tradycjach narodowych i ideologicznych, a zazwyczaj obarczony zbyt uproszczonym rozumieniem Lamarcka. Większość kontrowersji w zakresie tych zagadnień wynika ze zbyt malej precyzji wypowiedzi, a ta z niedoceniania: definiowania, specyfikacji założeń i wnioskowania abstrakcyjnego.

Obok powszechnie znanej odmiany formalnego modelowania zjawisk biologicznych, szczególnie ewolucyjnych, rozwijanej w postaci matematycznej, warto byłoby podjąć także próby modelowania formalnego zjawisk organicznych przy użyciu współczesnej logiki. Dotyczy to w szczególności kolektywnego (w mereologii) lub dystrybutywnego (w teorii mnogości) rozumienia klas lub zbiorów wielu przedmiotów, np. organizmów żywych, ich populacji i gatunków, a także składników organicznych właściwych poszczególnym organizmom (molekuły, komórki, organy). Ujęcie kolektywne odnosiłoby się do stanu owych zbiorów lub klasy, o ile są one warunkowane obiektywnie w samej przyrodzie. Natomiast ujęcie dystrybutywne dotyczyłoby językowo–badawczego przybliżania się wiedzy biologicznej do adekwatnego ujmowania owych zależności przyrodniczych.

Celem artykułu jest porównanie kolektywu myślowego i wspólnoty interpretacyjnej, dwu zaskakująco do siebie podobnych pojęć sformułowanych niezależnie przez Ludwika Flecka i Stanleya Fisha. We współczesnym dyskursie oba te pojęcia zwykło się utożsamiać, tymczasem dokładna analiza kontekstów użycia interesujących terminów poświadcza, że odpowiednikiem wspólnoty interpretacyjnej jest zarówno pojęcie kolektywu, jak i stylu myślowego, oba te terminy w rozważaniach Fisha ulegają bowiem kontaminacji. Dokładna repartycja pojęcia wspólnoty interpretacyjnej wydaje się istotna ze względu na częstość jego wykorzystywania w pracach z zakresu interpretacji i poznania literaturoznawczego. W artykule zostają także przedstawione ogólniejsze uwagi na temat funkcjonowania i możliwej genezy tego typu sobowtórów pojęciowych i ich roli w poznaniu naukowym.

Niniejszy tekst powstał na podstawie wywiadów przeprowadzonych z uczonymi Caltechu (Pasadena, USA) w 2018 roku. Rozmowy dotyczyły typów współczesnych teorii biogenezy oraz roli przesłanek filozoficznych w nich przyjmowanych. Badacze odnieśli się także do problematyki popularyzacji nauki. Światopogląd naukowy kształtowany jest bowiem (oraz utrwalany) przez publikacje popularyzatorskie. Odpowiedzieli również na pytania odnoszące się do osobistych przekonań dotyczących początków życia na Ziemi oraz wpływu tychże na pracę ich samych a także grup badawczych, do których należą.

Zamiarem badawczym autora jest naświetlenie problemów związanych z przebiegiem procesów regulacyjnych w rozwoju struktur żywego organizmu. W kontekście tak zakrojonego obszaru badawczego powstaje pytanie o rolę czynników i mechanizmów przyczynowych, rządzących procesami regeneracji i nowotworzenia. Pomimo ogromnej już zdobytej wiedzy w tym zakresie, droga do uruchomienia funkcjonalnej regeneracji niektórych struktur organizmu jest jednak ciągle daleka.