Abstract
Ekphrases are fairly common in the literature of the Young Poland movement, with descriptions of paintings of women making up a notable portion of such visual representations. This article examines the functioning of the motif of a woman’s portrait in the work of writers of the late 19th and early 20th century, including Stanisław Przybyszewski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan August Kisielewski, Karol Irzykowski, Wacław Berent and Stanisław Grudziński. The analyses, guided by feminist literary theory, focus on the implied artist's control over the painted figure (man over woman, but also the woman artist over the male recipient), the ways in which the work of art can becomes a vehicle of subconscious truths, the correspondences between emotions and colours.
Go to article
Bibliography
Literatura podmiotu
● Berent Wacław, Próchno, wstęp i oprac. J. Paszek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979.
● Grudziński Stanisław, Żona artysty, t. II, G. Gebethner i Spółka, Kraków 1891.
● Irzykowski Karol, Pałuba. Sny Marii Dunin, oprac. A. Budrecka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
● Kisielewski Jan August, W sieci, oprac. R. Taborski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969.
● Przerwa-Tetmajer Kazimierz, Anioł śmierci, Universitas, Kraków 2004.
● Przybyszewski Stanisław, Homo sapiens. Na rozstaju, Lektor, Warszawa 1923.
● Przybyszewski Stanisław, Mocny człowiek. Powieść, Gebethner i Wolff, Warszawa–Kraków, 1912.
● Przybyszewski Stanisław, Psychiczny naturalizm (O twórczości Edvarda Muncha), [w:] tegoż, Synagoga szatana i inne eseje, wybór, wstęp i tłum. G. Matuszek, Oficyna Literacka, Kraków 1995.
● Rimbaud Jean Arthur, Samogłoski, tłum. A. Ważyk, [w:] Symboliści francuscy, wyb. i wstęp. M. Jastrun, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1965.
Literatura przedmiotu
● Badowska Katarzyna, „Godzina cudu”. Miłość i erotyzm w twórczości Stanisława Przybyszewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
● Bajda Justyna, Poeci – to są słów malarze… Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
● Baudelaire Charles, O ideale i modelu, [w:] tegoż, Rozmaitości estetyczne, wstęp i przeł. J. Guze, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2000.
● Bourdieu Pierre, Męska dominacja, tłum. L. Kopciewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004.
● Cixous Hélène, Śmiech Meduzy, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 4/5/6 (22/23/24), 1993, s. 147–166.
● Delumeau Jean, Strach w kulturze Zachodu. XIV-XVIII w., przeł. A. Szymanowski, Pax, Warszawa 1986.
● Dziadek Adam, Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2011.
● Gutowski Wojciech, Nagie dusze i maski. O młodopolskich mitach miłości, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
● Jung Carl Gustav, O naturze kobiety, wyb. i przeł. M. Starski, Brama, Poznań 1992.
● Kaluta Izabella, „Ona – sztuka”. Funkcje postaci kobiecych w „Próchnie” Wacława Berenta, „Pamiętnik Literacki” LXXXV, z. 2, 1994, s. 36–61.
● Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
● Kosiński Dariusz, Czego nawet nazwać nie można…, [w:] tegoż, Sceny z życia dramatu, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.
● Kunz Dominique, Poczucie obrazu, [w:] Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2006.
● Markowski Michał Paweł, Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza, „Pamiętnik Literacki”, XC, z. 2, 1999, s. 229–236.
● Markowski Michał Paweł, Pragnienie obecności. Filozofie reprezentacji od Platona do Kartezjusza, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 1999.
● Nietzsche Fryderyk, Narodziny tragedji, przeł. L. Staff, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, Warszawa 1924.
● Paglia Camille, Seksualne persony. Sztuka i dekadencja od Neferetiti do Emily Dickinson, przeł. M. Kuźniak, M. Zapędowska, Wydawnictwo Brama, Poznań 2006.
● Paszek Jerzy, Aluzje plastyczne w „Próchnie” Berenta, „Ruch Literacki”, z. 2 (113), 1979, s. 89–101.
● Podraza-Kwiatkowska Maria, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Universitas, Kraków 1994.
● Praz Mario, Mnemosyne. Rzecz o powinowactwie literatury i sztuk plastycznych, przeł. W. Jekiel, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2006.
● Praz Mario, Zmysły, śmierć i diabeł w literaturze romantycznej, przeł. K. Żaboklicki, wstęp: M. Brahmer, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2010.
● Rusek Iwona E., Pragnienie, symbol, mit. Studium o „Próchnie” Wacława Berenta, Uniwersytet Warszawski – Wydział Filozofii i Socjologii, Warszawa 2013.
● Samborska-Kukuć Dorota, Frustracje Julii Chomińskiej. Dylogia („W sieci”, „Ostatnie spotkanie”) Jana Augusta Kisielewskiego lekturą queerową?, „Teksty Drugie”, nr 4, 2011, s. 161-170.
● Wysłouch Seweryna, Literatura a sztuki wizualne. W perspektywie semiotyki [w:] Literatura a malarstwo – malarstwo a literatura. Panorama myśli polskiej XX wieku, red. G. Królikiewicz, O. Płaszczewska, I. Puchalska, M. Siwiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
● Zalewska Agata, Kobieta w prozie Wacława Berenta, [w:] Wiek kobiet w literaturze, red. J. Zacharska, M. Kochanowski, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2002.
Go to article
en
pl
