Abstract
Tematem artykułu jest analiza prac dwóch znaczących artystek wywodzących się z irańskiej diaspory: pracuj ącej w USA Shirin
Neshat i mieszkającej w Niemczech Parastou Forouhar. Uczestniczą one w procesie redefiniowania przez sztukę współczesną reprezentacji
islamu, a szczególnie kobiet muzułmanek, biorą udział w publicznych debatach, jakie wyłoniły się po rewolucji irańskiej 1979 r. i nasiliły
od czasu ataków terrorystycznych 11 września 2001 r. Shirin Neshat i Parastou Forouhar zwracają uwagę na „kulurowy imperializm” świata
zachodniego, ukazując głęboko zakorzenione dychotomie, które polaryzują pojmowanie kultury Zachodu i Wschodu według przeciwnych
kategorii, takich jak tradycja – nowoczesność, opresja – wolność, fundamentalizm – sekularyzacja, czy zacofanie – cywilizacja. Operując
na granicy tych pojęć, obie artystki celowo łączą i kontrastują ze sobą spolaryzowane tematy, praktyki i symbole kulturowe, wzięte z tradycji
perskich, muzułmańskich i zachodnich, bezustannie rekonfigurując oś czasowo-przestrzenną, aby umożliwić myślenie niedialektyczne,
otwarte na nowe, dynamiczne i płynne pojmowanie podmiotu. Używając postmodernistycznych strategii, takich jak ironia, zapożyczenie
i dekonstrukcja, Neshat i Forouhar starają się rozbić hegemoniczne dyskursy szyickiego islamu, zachodniego orientalizmu i neokolonializmu.
Można stwierdzić, że w ten sposób wprowadzają one treść swojej sztuki w tak zwaną trzecią przestrzeń zdefiniowaną przez postkolonialnego
teoretyka Homi Bhabhę, teren kontestacji i subwersji homogenicznych pojęć kulturowych, ukazujących procesy hybrydyzacji, ambiwalencji,
negocjacji i translacji. Jest to również obszar tworzenia tak zwanych między-przestrzeni (in-between space), gdzie można uniknąć utrwalonych
binaryzmów i rozumienia współczesnych kultur jako czegoś „autentycznego” lub „czystego”, szczególnie w czasach nasilających
się procesów globalizacji. Neshat i Forouhar fragmentaryzują, rozpraszają i decentralizują dominujące dyskursy reprezentacji, określające
tradycyjną perską kulturę, współczesną politykę irańską oraz mocno utrwalone i uproszczone wizerunki muzułmańskich kobiet, ukazując
tworzenie się nowych i nieodwracalnych transnacjonalnych znaczeń i powiązań między Iranem/Wschodem i Zachodem, które kontestują
ściśle określone kategorie etniczne, narodowościowe, płciowe i uporządkowane kulturowe paradygmaty
Go to article