This article is an attempt to look at how individual freedom is realized in the world of consumption. Consumer freedom understood as a social relationship – and not for example as a gift received from God and the ability to make independent choices between good and evil according to one’s free will – is not a given once and for all. In the case of consumer freedom, some people have this type of freedom, while others are deprived of it, which often results in moral evil. Freedom in a world where ‘a menu replaces the Decalogue’ is first and foremost a freedom to consume, a freedom of those who have the appropriate material means to make use of them. Therefore, it is not a gift given once and for all, but it requires from us – free consumers – constant activity in acquiring funds that allow us to meet the needs of ownership. It only pretends to be accompanied by freedom of choice but in fact is not. Freedom in the world of consumption is implemented mainly in the sphere of everyday life practice and it does not constitute the implementation of any lofty philosophical ideas. It is an impoverished form without proper theoretical foundation. The problem is whether in the world of consumption there is any freedom at all. Unfortunately, most often we only have an illusion of freedom, because choosing to participate in it (more or less consciously), we agree to its prevailing rights. One of the most important rights in the domain of consumption implying is freedom of consumption, or ironically speaking, the free-dom to choose between Coca Cola and Pepsi. But even in its narrow application consumer freedom does not seem to realize any moral good. It is true that various attempts are being made to codify the ethical activity of consumers, traders, producers, etc., but this has nothing to do with the real moral dimension of actions, concerning instead instrumental and performative aspects of those actions by sustaining unreflective choice automatisms.

Artykuł jest spojrzeniem na życie jednego z najwybitniejszych aksjologów polskich XX wieku. Henryk Elzenberg już od dzieciństwa był obywatelem Europy. Edukację szkolną pobierał w Szwajcarii, studia odbył na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Paryskiego. W roku 1909 doktoryzował się na Sorbonie na podstawie pracy Le sentiment religieux chez Leconte de Lisle. Zawsze czuł się Polakiem o czym najdobitniej świadczy to, iż w roku 1914 na ochotnika wstąpił do Legionów Piłsudskiego i spędził na froncie 3,5 miesiąca, a w 1920 r. ponownie na ochotnika wstąpił do wojska i ruszył na wojnę z bolszewikami. W 1921 r. habilitował się w Krakowie na podstawie pracy Marek Aureliusz. Z historii i psychologii etyki w zakresie etyki i historii filozofii. Następnie pracował w Warszawie i w Wilnie. Po II wojnie światowej przybył do Lublina, by następnie osiąść w Toruniu. W latach 50. jako „niepoprawny idealista” został odsunięty od pracy ze studentami. Praca dydaktyczna nie była jego pasją, a tą była przede wszystkim działalność naukowa. W zasadzie wychował jednego ucznia, którym był poeta Zbigniew Herbert. Trudno przecenić wpływ Elzenberga-nonkonformisty nie tylko na twórczość, ale i postawę życiową Herberta. „Nie umrzeć jako pies na łańcuchu” to dewiza życiowa, którą niewątpliwie Mistrz zaszczepił swemu Uczniowi. Dla rzesz polskich intelektualistów pozostaje autorem prowadzonego przez całe życie dziennika intelektualnego Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu.