W roku 1887 Henryk Siemiradzki namalował obraz zatytułowany Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła w roku 1829. Obraz przedstawia scenę, w której gry Chopina słuchają członkowie rodziny książęcej oraz zaproszeni goście, wśród których znajduje się znany badacz przyrody Alexander von Humboldt. Siemiradzki opracował kompozycję obrazu na podstawie tekstu poznańskiego nauczyciela Marcelego Antoniego Szulca z roku 1873. Jednakże tekst Szulca jest autoryzowanym tłumaczeniem opowiadania napisanego przez niemiecką pisarkę Elise Polko w roku 1868. Obraz Siemiradzkiego był pokazywany w niektórych krajach europejskich w latach 1887–1892. W następnych latach znane były tylko kopie jego fotograwiury. Przez 106 lat obraz był uważany za zaginiony, aż pojawił się ponownie w roku 1998 w Nowym Jorku. Przeprowadzono analizę biograficzną okresów, w których Chopin, Humboldt i Radziwiłł mogli się spotkać jednocześnie. Jako miejsca spotkania tych osób rozpatrzono rezydencje księcia Radziwiłła w Berlinie, Poznaniu i Antoninie oraz Warszawę.

Przełomowe odkrycie w 1912 r. zjawiska dyfrakcji promieni X na kryształach zrewolucjonizowało nie tylko fizykę, ale także chemię, biologię i w końcu również nauki medyczne, otwierając drogę do badania na poziomie atomowym struktury leków oraz biomolekuł, do których mają one trafić. Po raz pierwszy dyfrakcję promieni X zaobserwowali Walter Friedrich (asystent) i Paul Knipping (doktorant) w eksperymencie wykonanym według wskazówek teoretyka, Maxa (później von) Lauego, który dwa lata później otrzymał za to indywidualnie Nagrodę Nobla (z oficjalną uroczystością w 1920 r.). Użyty wówczas przyrząd wystawiony jest w Muzeum Niemieckim w Monachium jako „oryginalna aparatura Lauego”. Opis taki jest podwójnie błędny: Laue nigdy osobiście na nim nie eksperymentował, a ponadto eksponat został w dużym stopniu odtworzony ze względu na zaginięcie lub kradzież (w samym Muzeum Niemieckim!) wielu części. Również „pierwsze zdjęcie rentgenowskie kryształu” otacza aura niejasności. Złoty medal noblowski Lauego został roztworzony w wodzie królewskiej dla uniknięcia konfiskaty i identyfikacji laureata przez hitlerowców. Po wojnie w Sztokholmie wybito duplikat, lecz wszelki ślad po nim zaginął. Ten przykład zniekształconej (często upiększonej) narracji o wielkim odkryciu skłania do zastanowienia: czy dopuszczalne jest opowiadanie o osiągnięciach nauki w sposób uproszczony, nie do końca zgodny z prawdą historyczną? Nasza odpowiedź to „ostrożne tak”, z zastrzeżeniem, że należy podejmować wszelkie wysiłki, aby tę prawdę historyczną przywrócić. I taki właśnie jest cel tego artykułu – w odniesieniu do jednego odkrycia fizyki.