This study presents the figure of Professor Ludwik Bandura as a fighter, teacher, scientist of special sensibility and a model of humanity. Then there is a discussion of L. Bandura's (1947) research on the harm done to children by war and the obligations of the “socialized school” towards children of war that result from these experiences.

W artykule autor analizuje fenomen kilkukrotnego przystosowania pedagogiki Bogdana Suchodolskiego do zmiennych okoliczności politycznych: od fascynacji głównym nurtami polityki w latach 30. XX wieku, poprzez intensywne uprawianie pedagogiki marksistowskiej i socjalistycznej po II wojnie światowej, do humanizmu uniwersalnego w latach 70. i humanizmu tragicznego w latach 80. Za R. Englertem autor nazywa ową zdolność adaptacyjną pedagogiki do zmian politycznych „kairologią pedagogiczną”.